Tư vấn cá nhân là một hoạt động rất phổ biến trong lĩnh vực Tư vấn tâm lý. Nó bao gồm nhiều hình thức khác nhau, thường xuất phát từ nhu cầu của người cần tư vấn – Gọi là Thân chủ, dựa trên bối cảnh và năng lực của chuyên viên tâm lý

Phương cách Mặt đối mặt (trực tiếp)

Cách thức trị liệu và tư vấn phổ biến nhất là khi thân chủ và nhà tư  vấn ngồi trong cùng một phòng, do đó cả hai bên có thể nghe và nhìn nhau (với điều kiện là họ không bị khuyết tật về nhìn hoặc nghe). Cách thức truyền thống này có nhiều ưu điểm và tạo cơ hội cho những phản hồi tức thì, với cả ngôn ngữ nói và ngôn ngữ cử chỉ.

Đây là hình thức có tính truyền thống và luôn được các nhà tư vấn khuyến khích, vì qua việc trao đổi trực tiếp, nhà tư vấn không chỉ nhận được các thông tin bằng lời nói, mà còn đánh giá và nhận biết được các thông tin phi ngôn ngữ ( cử chỉ, nét mặt…) mà đây lại là những thông tin có tính trung thực cao. Vì thế trong điều kiện có thể, các thân chủ luôn được khuyến khích để được tư vấn theo hình thức này.

Tuy vậy, các phương thức tư vấn  khác đã tồn tại trong thời gian dài như viết thư, điện thoại tư vấn (xem Wallbank, 1997).

Phương pháp Viết thư

Trong một số trường hợp, nhất là trong các vấn đề liên quan đến tình cảm vợ chồng – quan hệ lứa đôi, thì đây là phương pháp được nhiều người sử dụng. Hiện nay thay vì viết trên giấy, thì các thân chủ thường xử dụng Email ( thư điện tử )

Theo Wallbank, viết thư có những ưu điểm sau đây:
a) Cơ hội để bộc lộ những suy nghĩ và cảm xúc và giải tỏa những vấn đề tâm lý khi chúng đang lên cao trào.
b) Viết thư có thể được thực hiện vào bất cứ lúc nào như khi buổi đêm khi bọn trẻ đã đi ngủ và vợ/chồng không ở bên cạnh.
c) Những lá thư có thể tiếp tục sau khi đã ngừng nhiều ngày, tuần hay tháng.
d) Thân chủ xác chủ động được thời gian.
e) Giảm những cảm xúc bị kìm nén bằng cách viết ra trên giấy những suy nghĩ, ý tưởng, cảm xúc và những mối quan tâm.
f) Biết rằng nhà tham vấn sẽ trả lời có thể giúp cho quá trình tiến triển của thân chủ và được bí mật.

Tư vấn qua điện thoại

Từ những năm 1980, tư vấn điện thoại đã được sử dụng như là một trong những phương tiện chính giữa thân chủ và nhà tư vấn (hay người trợ giúp). Trong thực tế, McLeod (1993) đã cho rằng đó là hình thức tư vấn hiệu quả nhất. Thân chủ có thể được nhận tư vấn qua điện thoại, được giúp đỡ, cung cấp thông tin, được trợ giúp và những dịch vụ khác (xem Wallbank, 1997). Những chương trình đào tạo chuyên môn đã được tổ chức để thực hiện loại công việc này (Palmer & Milner, 1997). Ở những nước như Trung Quốc, khi mà những hình thức tư vấn phương Tây chưa phổ biến, những năm 1990 chứng kiến sự bùng nổ của tư vấn điện thoại “đường dây nóng” ban đầu cung cấp thông tin và sau đó là tư vấn (Palmer và cộng sự, 1998).

Một trong những điểm mạnh của dịch vụ tham vấn điện thoại là khả năng cung cấp sự hỗ trợ và lời khuyên miễn phí và đáng tin cậy. Đội ngũ nhân viên hỗ trợ thường được đào tạo và/hoặc có những hiểu biết cá nhân về những khó khăn điển hình của người gọi điện đang nói chuyện với họ (xem Wallbank, 1997).
Gần đây, với việc giảm giá của tin nhắn điện thoại di động, khách hàng thường sử dụng tin nhắn để nói chuyện với nhà trị liệu của mình. Nói chung các nhà trị liệu miễn cưỡng mới đồng ý tham vấn hay trị liệu qua điện thoại cho khách hàng của mình. Thường thì hình thức tham vấn này không được các nhà trị liệu đồng tình.

Tư vấn và trị liệu trực tuyến

Từ những năm 1990, với sự xuất hiện phổ biến của internet, trị liệu đã chuyển từ ranh giới mặt đối mặt hay qua điện thoại tới một lãnh địa mới đầu được đặt tên là “trị liệu máy tính” bởi Lago (1996) hay sau đó được biết đến nhiều hơn là tư vấn e-mail(*), tư vấn trực tuyến, tư vấn trên web hay tư vấn internet. Cách thức giao tiếp này có cũng có những ưu điểm của viết thư, ngoài ra nó còn điểm mạnh điển hình là tốc độ truyền tin, phản hồi nhanh (Goss và cộng sự, 2001a). Những ưu điểm khác là khả năng gửi những tư liệu một cách nhanh chóng hay những văn bản tự viết hay điền theo mẫu, đường dẫn tới những trang web hữu ích, khả năng tiếp cận với những chuyên gia sống ở xa, duy trì liên lạc với nhà trị liệu khi đi xa khỏi nhà hay cơ quan, thời gian tùy thuộc vào nhà tư vấn và thân chủ, và có thể sử dụng biểu tượng các khuôn mặt cảm xúc để thể hiện cảm xúc của mình(**).

Tuy vậy, tư vấn trực tuyến có thể có những nhược điểm như không nhìn thấy nhau, mà một số nhà trị liệu coi là điều cốt yếu của trị liệu, thiếu an toàn. Dù sao thì việc nhìn thấy nhau hay những cử chỉ phi ngôn ngữ (xem Argyle, 1975) có thể không cần thiết cho thành công của trị liệu. Những sự hỗ trợ và thấu cảm có thể xuất hiện bằng cách sử dụng email thông qua yêu cầu của nhà trị liệu để chắc chắn họ đang làm việc với những vấn đề thích hợp và được thể hiện bằng cách sử dụng những kỹ năng đọc viết cơ bản, cho phép diễn giải và tóm tắt chính xác những băn khoăn lo lắng của thân chủ. Tính bảo mật của internet có thể được cải thiện bằng cách sử dụng mật mã, không thể mở tài liệu nếu không được cung cấp mật mã.

Trị liệu trực tuyến có thể mang tính chất bệnh y sinh bởi những hành vi kém chức năng hay những ý nghĩ không hợp lý có thể bị tăng lên. Ví dụ, Goss và những người cộng tác (2001a) đã đề xuất rằng những khách hàng mắc rối loạn ám sợ xã hội có thể sử dụng cách trị liệu này để tránh đương đầu với những khó khăn khi ra đường.

Những băn khoăn khác cũng được đưa ra đối với tư vấn trực tuyến, do các nhà thực hành và chuyên gia trong Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (Adams, 1998; APA, 1998; BAC, 1999; Zarr, 1984). Để đối mặt với những khó khăn này, đặc biệt là sự tăng lên của trị liệu qua email và trực tuyến, Hiệp hội Trị liệu và Tư vấn Anh đã thành lập Nhóm Tư vấn trực tuyến và sau đó xuất bản tài liệu hướng dẫn cho những nhà trị liệu định làm loại công việc này (Goss và cộng sự, 2001b).

Chat rooms trực tuyến (phòng chat trực tuyến)

Một sự phát triển xa hơn của tư vấn trực tuyến là việc sử dụng internet ở chat room cho phép truyền cả văn bản và lời nói giữa những người sử dụng máy tính. Dù sao, để duy trì mức độ an toàn phù hợp để tránh người khác vào chat room trong suốt quá trình tư vấn, chỉ những người trong một danh sách riêng những thành viên được mời bởi Yahoo Group(***) mới có thể tham gia như là nhà trị liệu hay thân chủ duy nhất. Điểm lợi của hệ thống này là nhà trị liệu và thân chủ có thể nói chuyện như khi gọi điện. Nhưng không giống điện thoại, dịch vụ này miễn phí và cho phép khách hàng nói chuyện với nhà trị liệu từ bất cứ nơi nào trên thế giới, miễn là máy tính đó có nối mạng, có micrô và loa (xem Ross, 2000).

LT (biên dịch)

————————————————————————————————————————————————————————————–

(*) Thư điện tử
(**) Ví dụ, một biểu tượng khuôn mặt vui hay cười bao gồm dấu hai chấm, dấu gạch ngang và dấu ngoặc đóng 🙂
(***) http://groups.yahoo.com

Stephen Palmer. A Rational Emotive Behavioral Approach to Face-to-face, Telephone and Internet Therapy and Coaching: A Case Study. Journal of The Assocation for Rational Emotive Behavior Therapy. Volume 11 Number 1 2004. 12-22.