Cuộc sống hiện đại khiến nhiều cha mẹ bận rộn, không có thời gian chơi và trò chuyện với con trẻ. Nhiều phụ huynh lại có ý nghĩ con còn nhỏ(giai đoạn 4-10 tuổi) nói những câu chuyện ngô nghê nên không thích hoặc từ chối nghe con nói.

Tuy nhiên, việc ít giao tiếp với trẻ lại là một hoạt động cần thiết cho sự phát triển cho con.

Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy cùng trao đổi về vấn đề này :

1. Theo nhà tâm lý, nếu tình trạng này diễn ra lâu ngày có ảnh hưởng gì đến tính cách, mối quan hệ giữa con cái với cha mẹ không?(Tâm lý ngại chia sẻ ở trẻ, xa cách cha mẹ…hình thành đến khi lớn lên)

Nếu trong giai đoạn bé tí ( sơ sinh ) từ 0 – 3 tuổi việc không giao tiếp, gắn bó với con mà cụ thể là qua việc cho bú sữa mẹ hay chăm sóc, trò chuyện thường xuyên, không tạo được mối tương giao với con sẽ ảnh hưởng nhiều đến khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ của trẻ, trẻ có thể chậm nói hay kém phát triển về nhận thức, thì trong giai đoạn 4 – 10 tuổi là giai đoạn trẻ hình thành và xây dựng các mối quan hệ xã hội thì việc ít giao tiếp, trò chuyện hay chơi đùa với trẻ, sẽ khiến trẻ trở nên kém tự tin, hạn chế khả năng bầy tỏ cảm xúc và sẽ có khó khăn khi giao tiếp với bạn bè, thích nghi với môi trường xã hội. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào tính cách của trẻ. Nếu bản thân trẻ là một bé có tính cách trầm tĩnh, hướng nội thì việc thiếu quan hệ, giao tiếp với bố mẹ không ảnh hưởng nhiều đến các hành vi và phản ứng của trẻ, vì bản chất của trẻ vốn đã không thích mở rộng việc giao tiếp. Nhưng có thể tạo thêm cho trẻ các thái độ tiêu cực như ích kỷ và lãnh đạm. Ngược lại với các trẻ hiếu động và hướng ngoại, trẻ sẽ có thái độ xa cách hay tìm cách chống đối những biện pháp chăm sóc giáo dục của bố mẹ và gây ra những ảnh hưởng không tốt đến khả năng giao tiếp của trẻ trong các mối quan hệ với bạn bè ngoài xã hội sau này.

2. Cha mẹ nên làm gì để trẻ cởi mở chuyện trò, xem cha mẹ là người bạn chia sẻ mọi buồn vui trong cuộc sống

Việc tác động để giúp trẻ cởi mở, xem bố mẹ như một người bạn thì phải tùy thuộc vào độ tuổi và tính cách của trẻ. Với những em dưới 6 tuổi thì việc cùng chơi đùa với con, khích lệ và cùng con tham gia một số hoạt động giải trí tại gia đình như đi chơi, đi ăn uống và tổ chức các hoạt động lặt vặt trong gia đình sẽ giúp bé thoải mái và tự tin hơn trong việc giao tiếp với bố mẹ và những người xung quanh. Tùy theo tính cách trẻ hướng nội hay hướng ngoại mà ta có thể tổ chức các hoạt động vui chơi phù hợp. Trẻ hướng nội thường thích các hoạt động cá nhân và tương tác tay đôi. Trẻ hướng ngoại thường thích các hoạt động cùng với anh chị em, bố mẹ và các hoạt động chung với các bạn.

Với những trẻ từ 6 – 10 tuổi thì ngoài việc cùng con tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí hay các sinh hoạt tại gia đình thì việc trò chuyện và tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động bồi dưỡng nghệ thuật mà trẻ ham thích như vẽ, hát múa, và tập cho trẻ có sự chọn lựa, quyết định trong việc giải trí, ăn uống hoặc trang phục sẽ giúp trẻ tự tin và thoải mái hơn trong giao tiếp với bố mẹ

3. Cách nói chuyện như thế nào để trẻ có thể gần gũi, dễ dàng tâm sự với cha mẹ?

Để giúp cho trẻ cảm thấy gần gũi, dễ dàng tâm sự với cha mẹ, các bậc phụ huynh nên có cái nhìn giống với cái nhìn của trẻ, hạn chế việc sử dụng các ngôn ngữ phê phán, chê trách tiêu cực. Chúng ta không chiều chuộng cũng không áp đặt các yêu cầu lên trẻ, nên khuyến khích trẻ nói ra các mong muốn hay suy nghĩ của mình và biết đặt cho trẻ các giới hạn một cách cụ thể và sử dụng ngôn ngữ đơn giản, ngắn gọn trao đổi với trẻ.

Khi đặt yêu cầu hay các câu hỏi với trẻ, bố mẹ không nên dùng các câu hỏi hay yêu cầu mà trẻ chỉ có thể trả lời là có hay không, mà nên đặt các câu hỏi gợi mở, trẻ có thể nói ra các ý kiến hay suy nghĩ của mình.

Ngược lại, khi trả lời các câu hỏi của trẻ, chúng ta nên trả lời ngắn gọn với những thông tin phù hợp với độ tuổi của trẻ, không trả lời qua loa, cộc lốc hay phớt lờ các thắc mắc này. Nếu câu hỏi khó, hoặc trẻ hỏi quá nhiều thì chúng ta có thể ứng phó bằng việc hỏi ngược lại, Theo ý con thì điều này như thế nào, theo ý con thì cái này là cái gì !

Có thể trẻ đặt ra các câu hỏi chỉ với mục đích là có cơ hội giao tiếp hay nhận được sự quan tâm của bố mẹ hơn là nhu cầu học hỏi. Qua việc trả lời hay sự quan tâm trẻ có cảm giác được lắng nghe và tôn trọng để có thể cởi mở một cách vui vẻ các mong muốn hay tâm sự của mình.

CvTl Lê Khanh

PGĐ Trung tâm Rồng Việt Vũng Tàu.