Có lẽ trong chúng ta – ai cũng thừa nhận tình trạng Rối loạn Phát Triển là một trong những rối loạn phức tạp nhất trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần.  Điều phức tạp đầu tiên là nguyên nhân phát sinh vấn đề này ở trẻ. Cho đến nay, sau gần 100 phát hiện và nghiên cứu, vẫn chưa thể xác định được đâu là nguyên nhân chủ yếu  dẫn đến tình trạng này. Điều phức tạp tiếp theo là những thuật ngữ sử dụng trong lĩnh vực chẩn đoán – đánh giá – trị liệu và can thiệp. Có quá nhiều các biện pháp được vận dụng, nhưng chưa có biện pháp nào có thể giải quyết triệt để và hiệu quả, nếu không có sự phối hợp với các biện pháp khác một cách phù hợp. Tiếp theo là có quá nhiều thuật ngữ mà ngay cả một số nhà chuyên môn và hầu hết các đối tượng có liên quan vẫn chưa hiểu rõ một cách thấu đáo để  đưa vào áp dụng đúng lúc, đúng nơi và đúng đối tượng!  Một điều phức tạp nữa là vẫn chưa có một định hướng phát triển nào được xem là hợp lý và hiệu quả ! Ai cũng biết đây là những rối loạn không thể phục hồi hoàn toàn, nhưng ai cũng hy vọng sẽ tìm ra biện pháp chữa trị hiệu quả để đưa một đứa trẻ trở về trạng thái bình thường! Và điều phức tạp tạm gọi là cuối, là có lẽ hiếm có một lĩnh vực nào có quá nhiều nhà chuyên môn và các đối tượng hỗ trợ tham gia trong lĩnh vực này .  Các khu vực Y tế – Giáo Dục – Tâm lý và cả Xã Hội  đều có mặt cùng với hàng trăm nghìn tài liệu qua sách vở và trên không gian mạng!

Trong cái sự phức tạp ấy, may thay vẫn nổi lên được một số điều đơn giản trong hệ thống trị liệu – can thiệp – giáo dục – phục hồi phức tạp này. Đó là hoạt động CHƠI bao gồm 3 thành tố : VUI CHƠI – TRÒ CHƠI và ĐỒ CHƠI !  Đùa nhau chắc ? Trị liệu nghiêm túc, mướt mồ hôi sôi nước mắt mà còn chưa ăn thua , bây giờ đem chuyện giỡn chơi vào và xem là biện pháp can thiệp – trị liệu hiệu quả !

Xưa nay, ăn sâu vào tâm trí chúng ta, những người lớn hay đúng hơn là những người đã quên mất tuổi thơ – không tính đến các bác ngây thơ cụ, nghĩa là giả vờ làm trẻ con ! Thì có mấy ai còn nhớ được điều gì là quan trọng nhất với một đứa trẻ ? Dinh dưỡng hay học tập ? Không đâu, đó chính là VUI CHƠI ! Còn chuyện dinh dưỡng và học tập  cho đứa trẻ, chỉ là sự quan trọng của người lớn theo kiểu suy bụng ta ra bụng người! để áp đặt lên trẻ con cái mệnh lệnh : Học, học nữa, học mãi theo ý người lớn!

Có thể nói, một đứa trẻ không kết thúc giai đoạn trẻ thơ của mình ở lứa tuổi dậy thì hay trên 18 tuổi, mà điều đó chỉ kết thúc khi nó không còn muốn và không còn biết chơi đùa !  Người lớn đã thành công khi làm đứa trẻ mất đi niềm vui trong cuộc sống khi áp đặt những mục tiêu học tập, đôi khi vượt quá mức chịu đưng của một tâm hồn ngây thơ!  Và rồi người lớn cũng đã phải gánh chịu hậu quả khi chứng kiến những rối loạn tâm lý ở đứa con yêu quý của mình, do chính những kỳ vọng của mình.

Tại sao Trò chơi lại là điều quan trọng với một đứa trẻ ? Bởi vì nếu không quan trọng thì nó đã không được xem là một yếu tố KHÔNG THỂ THIẾU trong hầu hết các phương pháp chính thống, có cơ sở khoa học được vận dụng vào việc can thiệp cho một đứa trẻ đặc biệt! Điều này, nếu ai có sự hiểu biết và đào tạo nghiêm túc đều biết !  Thậm chí, một trong những chuyên ngành trong lĩnh vực  Giáo dục Đạc Biệt là Hoạt động trị liệu  đã xem Trò chơi như một biện pháp chính yếu khi áp dụng cho các đối tượng – Có thể nói, đây là một chuyên ngành quan trọng và cần thiết cho hầu hết các trẻ đặc biệt bởi vì nó có thể đáp ứng và giải quyết hầu hết các nhu cầu để phát triển cho một đứa trẻ thông qua một hoạt động đơn giản là Vui Chơi có chủ đích !

Hoạt động trị liệu ( Occupational Therapy ) là việc sử dụng những hoạt động có ý nghĩa nhằm giúp cho đứa trẻ học hỏi và phát triển các kỹ năng đê có thể tham gia các hoạt động hàng ngày – Đây là những Công việc . Nó bao gồm các hoạt động ăn, ngủ -– giải trí và tự phục vụ . Và tất cả công việc này được thông qua việc Vui chơi – Đó là công việc quan trọng đối với đứa trẻ , và các chuyên viên Hoạt động Trị liệu là những người hướng dẫn các em, với cha mẹ cùng nhau tham gia những hoạt động chơi đùa phù hợp với nhu cầu cá biệt của từng đứa trẻ để giúp các em phát triển.

Tại sao lại là Vui chơi – bởi vì đó chính là hoạt động chủ đạo trong suốt thời thơ ấu của một đứa trẻ, Vui chơi không chỉ là niềm vui và trò chơi mà còn là nền tảng cho sự phát triển toàn diện, sức khỏe và hạnh phúc !  Có thể nói chơi đã bắt đầu ngay ở một đứa trẻ sơ sinh để giúp cho trẻ khám phá môi trường và biết tương tác với các sự vật và những người xung quanh.  Chơi tác động đến các vận động tinh và thô, giúp trẻ biết xử lý cảm giác vì khi chơi, trẻ sẽ biết vận dụng các cơ bắp và sự chú ý, tập trung để phát triển cơ thể và xây dựng các kỹ năng sống để từ đó có thể hòa nhập với gia đình và có thể bước ra ngoài xã hội.

Khi quan sát một đứa trẻ đặc biệt, chúng ta sẽ thấy vấn đề gì nổi bật nơi trẻ ?  Ngoài những khó khăn về giao tiếp, tương tác, vận động, xử lý giác quan thì một hành vi được bộc lộ rõ nét, đó là hầu như các em không biết cách chơi, không biết sử dụng đồ chơi theo chức năng của chúng và không biết chơi với những đứa trẻ hay những người khác. Biện pháp trị liệu đơn giản ở đây là biết dựa theo nhu cầu và sở thích của trẻ để giúp trẻ phát triển thông qua chơi ! đặc biệt là các trò chơi phát triển giác quan và vận động. Các biện pháp này được giới thiệu và hướng dẫn một cách đơn giản nhưng không kém phần chi tiết qua một tác phẩm .

Tác giả tác của cuốn sách nói về chơi này  là Tiến sĩ Heather Ajzenman là Ts chuyên ngành Hoạt động Trị liệu của ĐH Washinton ( Saint Louis ) năm 2012 . Bà cũng là một chuyên gia về chương trình DIR Floortime ( Chơi trên sàn ) và phương pháp Ngựa Trị Liệu !  ( Sử dụng Ngựa để tạo sự tự tin và nối kết với trẻ Đặc Biệt ) .  Với những kinh nghiệm lâm sàng trong việc can thiệp cho trẻ em và cả người trưởng thành, Bà đã đúc kết qua tác phẩm NHỮNG BÀI THỰC HÀNH HOẠT ĐỘNG TRỊ LIỆU DÀNH CHO TRẺ –    Đây là một số ít trong những tài liệu viết cho trẻ đặc biệt với văn phong giản dị, dễ hiểu qua việc chuyển ngữ của cô Trần Thị Việt Hà.  ( Nhà Xuất Bản Thế Giới  & Rockridge Press ) ấn hành năm 2021.

Có thể nói, đây là một cẩm nang mang tính thực hành cao vì nội dung chính là giới thiệu với các Giáo viên và phụ huynh của trẻ đặc biệt qua các hoạt động vui chơi trong 100 Bài tập với ba đặc điểm :

• Phù hợp với từng trẻ : Mỗi chương trình đều bắt đầu với những hoạt động đơn giản nhất và tăng dần độ phức tạp với các chỉ dẫn hữu ích .
• Không yêu cầu kinh nghiệm : Từ các trò chơi với bóng hay trò chơi đi tìm kho báu, hầu hết các hoạt động đều có thể thực hiện với những vật dụng bình thường trong nhà.
• Hữu ích cho mọi độ tuổi : Dù là thiết kế cho trẻ từ 1 – 6 tuổi, nhưng qua các trò chơi này sẽ giúp cho mọi trẻ đều có thể phát triển và cho người lớn có cơ hội để quay về với thế giới tuổi thơ.

Cuốn sách có 5 chương : Chương Một nói về Hoạt động trị liệu cho trẻ. Chương Hai Là các trò chơi giúp trẻ xử lý Cảm giác. Chương ba là trò chơi phát triển Vận động. Chương bốn là Trò chơi xây dựng cảm xúc Xã hội – Chương năm là các kỹ thuật xử lý hình ảnh và nhận thức.  Như vậy, chúng ta thấy rằng thông qua một hoạt động Đơn Giản là tổ chức trò chơi cho trẻ đặc biệt, chúng ta có thể giúp cho các em cải thiện và phát triển hầu hết những khó khăn phức tạp của mình . Đây là điều không phải một phương pháp Can thiệp nào cũng có thể giải quyết rốt ráo .

Trong hành trình đi tìm một biện pháp có hiệu quả, đặc biệt là với tình trạng khó có thể đưa trẻ đến các Trung Tâm trị liệu và can thiệp như hiện nay,  thì vai trò của Phụ huynh lại càng được xem trọng.  Nhưng Phụ huynh đâu phải là các nhà chuyên môn được đào tạo bài bản, hay chí ít cũng phải có kinh nghiệm và kiến thức như các giáo viên đặc biệt ! Chính những suy nghĩ đó đã vô tình tạo ra những rào cản khi bố mẹ muốn bước vào công việc can thiệp – giáo dục cho con em mình. Tạo tâm lý ỷ lại mong chờ cho đến khi nào các trung tâm mở cửa thì lại tiếp tục “ Trăm sự nhờ Thầy Cô “

Chúng ta có thể không Trị liệu được những rối nhiễu của trẻ, cũng không giáo dục được những kiến thức cho trẻ như ở nhà trường hay trung tâm. Nhưng chúng ta hoàn toàn có thể CHƠI với con mình trong thời gian rảnh rỗi tại gia đình, để hỗ trợ con phát triển những kỹ năng cần thiết. Từ chuyện điều khiển các vận động của bàn tay, cánh tay, đôi chân…cho đến việc quan sát, lắng nghe và tập trung chú ý..trẻ đều có thể tiếp nhận qua các Trò chơi với các đồ chơi hết sức đơn giản tại gia đình.  Chính nhờ sự phát triển NỀN TẢNG này sẽ giúp cho trẻ dễ dàng hơn trong các hoạt động Giáo dục và trị liêu sau này.

Hy vọng rằng với tập sách này, thì phụ huynh và cả giáo viên và các nhà chuyên môn sẽ có thêm được những hiểu biết đơn giản nhưng hiệu quả cho việc tiếp cận với các em, qua một hoạt động mà bất cứ đứa trẻ nào cũng thích và cũng cần  : VUI CHƠI  !

CVTL LÊ KHANH – TT Diệp Quang An Giang.

Trong hệ thống giáo dục phổ thông – một HS được tham gia lần lượt từ mẫu giáo cho đến đại học – để sau khi tốt nghiệp với tấm bằng cử nhân, em sẽ có khả năng bước vào đời để lập thân và lập nghiệp ! Bên cạnh đó, còn có những lối rẽ khi hết cấp 2, cấp 3 để vào các trường nghề – trường cao đẳng rồi thay vì sẽ làm “thầy” thì em sẽ trở thành “thợ” – Dù con đường này, các bậc cha mẹ không mong muốn và nhiều em cũng không thích thú gì – nhưng vẫn là một cánh cửa, có khi còn tốt hơn cả việc làm thầy khi mà hàng chục ngàn “thầy” vì thiếu  kỹ năng sống, gia tài chỉ có tấm bằng và một mớ lý thuyết trong đầu ! Để rồi làm thầy không xong , làm thợ không được , đành ôm chiếc xe gắn máy kiếm cơm qua ngày !

Nhưng, dù sao đi nữa thì giáo dục phổ thông cũng có đầu vào và đầu ra – Trong khi một hệ thống giáo dục khác – hệ thống giáo dục “ đặc biệt” , dù trong hơn chục năm nay, đã được phát triển rầm rộ cả về số lượng lẫn chất lượng , nhưng vẫn chỉ loanh quanh ở mức độ : Can thiệp sớm , giáo dục chuyên biệt tương đương cấp MG và cấp Tiểu học ! Cấp Trung học và Cao đẳng – đại học là không hề có ! Nói cách khác – chỉ có đầu vào mà không có đầu ra !  Vậy thì sau 4-5 năm can thiệp sớm và giáo dục hòa nhập, các em có hòa nhập với xã hội được không ? Câu trả lời trên thực tế là khá rõ !

Một đứa trẻ bình thường nếu chỉ tốt nghiệp tiểu học –cũng không khác bao nhiêu với một trẻ học hết lớp Một, lớp Hai !  Nhưng với trẻ đặc biệt, thì việc “bò” lên được lớp 1 – 2 hay 4 -5   quả là một nỗ lực phi thường cho cả mẹ lẫn con !  Thậm chí, nếu có vừa đẩy vừa kéo lên tới lớp 7 – 8 của bậc học THCS. Thì khi ra trường – những kiến thức toán, lý, sinh, hóa mà các em nhai đi nhai lại… sẽ không hề giúp em có thêm chút năng lực nào để “hòa nhập” vào cuộc sống, nếu như các em không được gia đình và nhà trường chú ý đến các kỹ năng sống thiết yếu, giúp cho các em có thể tự lập một phần trong cuộc đời.

Sự Khác biệt giữa trẻ Khuyết Tật và trẻ Rối loạn Phát triển

Điều quan trọng ở đây, không phải là việc cần thiết xây dựng một hệ thống giáo dục cấp Trung học hay cao đẳng cho các trẻ đặc biệt – vì đó là điều vô ích và không tưởng! Ngay cả việc “đầu tư” các trung tâm cơ sở hướng nghiệp – dạy nghề hoành tráng cho trẻ đặc biệt cũng không hiệu quả ! Tại sao ? Bởi vì chúng ta có những quan điểm chưa đúng về giáo dục hướng nghiệp.  Đối với một trẻ KHUYẾT TẬT thể lý như : Khiếm thính, khiếm thị, Bại liệt .. và một số dị tật khác , thì việc “dạy nghề” là điều cần thiết và hữu ích ! Bởi vì các em chỉ khiếm khuyết một số bộ phận chức năng trên cơ thể – và nếu được “phục hồi chức năng” đúng – các em hoàn toàn có thể làm các công việc phù hợp với khả năng của mình. Đơn giản là vì các em có “nhận thức” có ý chí để biết TỰ NỖ LỰC vượt lên số phận – Đã có biết bao tấm gương người khuyết tật, thậm chí cụt cả tay lẫn chân, hay bị chứng xương thủy tinh … mà vẫn trở thành một tấm gương, cho cả những bạn trẻ bình thường !

Với người có chứng “rối loạn phát triển” thì không! Mặc dù trong một số trường hợp “tự kỷ chức năng cao” các em không có vấn đề gì về việc học – thậm chí có thể tốt nghiệp đại học ! Nhưng hãy nhìn vào các kỹ năng sống – kỹ năng quản lý cuộc đời của em – chúng ta sẽ thấy có nhiều lỗ hổng mà không một biện pháp “can thiệp – trị liệu” nào giải quyết được.  Với đại đa số các bạn VIP – sau nhiều năm lên bờ xuống ruộng – tốn kém cả sức người và sức của  từ gia đình – thì kết quả chỉ là một chỗ ngồi trong các lớp hòa nhập chung quanh cấp tiểu học ! Con đường “hòa nhập” với xã hội của các em,phần lớn sẽ kết thúc tại …gia đình !

Thực ra , không thiếu gì các bạn trẻ bình thường, tốt nghiệp cấp III hay Đại học, vẫn quay về bám váy mẹ, thậm chí là nhiều du học sinh, ra nước ngoài vài ba năm – nếu thiếu kỹ năng tự lập, cũng có khả năng quay về gia đình với các triệu chứng trầm cảm từ nặng đến nhẹ ! Đó cũng là do các em thiếu kỹ năng sống, không được cha mẹ quan tâm rèn luyện cho các em tại gia đình những điều tưởng như vặt vãn như làm việc nhà, tự phục vụ bản thân và biết phục vụ những người trong gia đình ! Những đứa trẻ được nuông chiều trong cái chuồng “gà công nghiệp” là điển hình !

Những thiếu hụt và hạn chế khó vượt qua

Thế nhưng, với một chú gà công nghiệp – sau những ngày tháng  “stress”vì thiếu kỹ năng sống, có thể sẽ được cuộc đời dạy cho những bài học đích đáng, thậm chí là đi đến mức tù tội ! Nhưng, rồi trong số đó không thiếu những bạn đã “sáng con mắt” để quyết tâm làm lại cuộc đời , và có thể thành công, hay cùng lắm là “thành nhân” ! Nhưng các bạn VIP thì không !  Các bạn không thể có các kỹ năng cơ bản để thành người  tự lập ! Ngay từ nhỏ, cho dù có ngôn ngữ, biết diễn đạt cảm xúc, nhu cầu… nhưng cách thể hiện, trình bầy của em là “khác biệt !” chỉ cần nghe một đứa trẻ hay một thiếu niên nói một câu giao tiếp hay bộc lộ cảm xúc, là chúng ta có thể nhận ngay đây là một bạn VIP ! Điều đó có thể theo em suốt đời cùng với chứng tự kỷ của mình.

Một yếu tố khác đó là khả năng “ nói đùa” – khả năng “ nói bóng gió, mỉa mai, nói vậy mà không phải vậy” – tuy có vẻ bình thường, nhưng lại vô cùng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày ! Các em có thể đọc vanh vách một bài thơ, một bài tập đọc,một bài lịch sử với những năm tháng khó nhớ , nhưng để nói đùa một câu với người bạn thì..tắc tịt, hay có khi còn làm cho người bạn “đứng hình” vì sự ngây ngô trong câu nói !  Một yếu tố khác cực kỳ quan trọng, đó là khả năng quản lý tài chính, nôm na là khả năng tiêu tiền và giữ tiền ! Kiếm tiền thì không khó, bỏ công ra làm việc, thì sẽ nhận được tiền công ! Nhưng làm sao có thể sử dụng đồng tiền kiếm được một cách căn cơ, hiệu quả thì …không !  Một bạn trẻ khuyết tật, hoàn toàn có thể kiếm tiền và làm giàu ! Có thể lập gia đình, có con và nuôi dạy con tốt ! Một bạn Vip thì khó có thể có những năng lực ấy !  Các em vẫn phải phụ thuộc vào một sụ hỗ trợ, quản lý cuộc sống đến từ người thân và xã hội !  Các em có thể sống vui vẻ, yên ổn trong vòng tay chăm sóc của gia đình cho đến khi trưởng thành. Nhưng nếu không có một hệ thống an sinh xã hội  hiệu quả, thì việc các em bị cuộc đời vùi dập là chắc chắn !  Mà hệ thống an sinh xã hội thì ngay cả các đối tượng yếu thế khác như trẻ mồ côi, người khuyết tật, người già… trong xã hội ta cũng đang là một vấn nạn !  Vậy thì chi còn lại gia đình ! Nhưng cha mẹ có thể bảo bọc các em suốt đời không ?

Chính vì nỗi lo không thể bảo bọc các em suốt đời – nên cha mẹ mới dốc toàn lực trong việc can thiệp sớm và hết sức nỗ lực cho các em được đứng vào hàng ngũ HS bình thường với nhãn hiệu “hòa nhập” ! Nhưng “hệ thống giáo dục hòa nhập” có được tổ chức tốt như hệ thống giáo dục can thiệp sớm chưa ? Người Giáo viên đã được đào tạo về giáo dục đặc biệt , có thể can thiệp hiệu quả cho các em trong các trường lớp can thiệp sớm, sẽ có đủ năng lực ngồi vào lớp học bình thường để giáo dục hòa nhập cho các em ? Giải pháp hiện nay vẫn chỉ là tìm một giáo viên đi kèm , nếu nhà trường cho phép, nhưng thực sự là khó tìm!  Hay một giải pháp khác, hiệu quả hơn – đó là phụ huynh sẽ tự thân “vận động” bằng nhiều cách để “tìm bạn” “tìm cô” cho con – Các em có thể có được những người bạn tốt, các thầy cô yêu thương, quan tâm hỗ trợ… trong vài ba năm ở tiểu học – nhưng rồi sau đó thì sao ? Tính sau !

Giáo dục tuổi Teen cho trẻ VIP cần gì ?

Đã bao nhiêu “thế hệ” trẻ tự kỷ được can thiệp sớm – giáo dục chuyên biệt…trong một thời gian dài, nhưng chỉ vì quan điểm hay tầm nhìn của gia đình, và ngành giáo dục đặc biệt, chưa thấy rõ sự quan trọng của các “ hoạt động kỹ năng sống và năng lực tự chủ bản thân” ngay từ khi các em còn nhỏ, nên chỉ dồn sức vào một mục tiêu, có phần nào hão huyền là bằng mọi biện pháp “trị liệu toàn năng” đi từ những kỹ thuật “hoang đường” cho đến các phương pháp “có chứng cớ khoa học” để mong muốn đứa con yêu quý của mình “trở thành bình thường” – và việc trở thành bình thường , sẽ có những khởi đầu dường như là tốt đẹp : Các em biết nói – biết đọc, biết viết..biết làm toán, biết nói tiếng Anh luôn… rồi các em được thầy cô, bạn bè thương mến… rồi các em từng bước đến trường… Nhưng khi các em bước vào lứa tuổi vị thành niên,   với những cơn sóng ngầm về cản xúc, với những nhu cầu về sinh lý và tình cảm rất bản năng, và nhất là với những mối quan hệ xã hội ngày càng phức tạp … mà lại thiếu hụt những năng lực về ý chí, về giá trị đạo đức như các em bình thường thì những giải pháp,  kế hoạch giáo dục và hướng dẫn cho các em vẫn loanh quanh trong các buổi hội thảo, tọa đàm về “giáo dục giới tính” hay “định hướng nghề nghiệp” cho trẻ tuổi teen trong một số ngành nghề giới hạn . Phụ huynh đi nghe háo hức, vỗ tay nhiệt tình và khi về nhà thì vẫn phải đối diện với một “ông tướng” tuổi đời mười mấy, đôi mươi mà vẫn như một đứa trẻ ngây thơ ngày nào ! Rồi lại loay hoay với cơm áo gạo tiền, mà tạm quên đi một điều không bao giờ lấy lại được “ Thời gian ! –

Hãy nhìn lại và định hướng cho đúng hơn, chúng ta đang nỗ lực cho con vào trường mà quên đi chuyện giúp con vào đời – vì vẫn cứ tin rằng, đích đến của mình chỉ là cánh cửa nhà trường ! Hãy xem lại và điều chỉnh cách chăm sóc, giáo dục con ở nhà để con được hướng dẫn và trải nghiệm những kỹ năng sống thiết yếu càng sớm càng tốt , và điều quan trọng nhất là hãy nghĩ đến một cộng đồng có thể giúp con trong việc “quản lý cuộc đời” từ năm này qua năm khác , kể cả sau khi bố mẹ già yếu , không còn sức để bảo bọc cho con như hiện nay!

Lê Khanh – Mùa Covid thứ hai – 2021

Ngồi nói chuyện với một bà mẹ có con nhỏ ở VT – Chị khoe là cho hai con theo học 1 trường Mầm Non theo phương pháp Montessori . Có thể nói, Mon được xem là một mặt hàng xịn nhất trong các mặt hàng giáo dục ngoại nhập. Vì khi nói đến Mon là phải nói đến Chuẩn – chuẩn từ nguyên tắc lý luận, giáo cụ, giáo án ..cho đến trường lớp, giáo viên …

Chính vì quá chuẩn, nên nếu là người hiểu biết một chút, khi bước vào một ngôi trường có trưng bầy thương hiệu là dạy theo phương pháp Mon, thì không cần biết người phụ trách quảng cáo kiểu nào, cơ sở có xịn sò cỡ nào , lớp học có máy lạnh trải thảm tới đâu , đồ chơi học cụ có nhiều tới đâu… và dĩ nhiên, quan trọng là học phí cũng sẽ tới …đâu luôn .Chỉ cần bước vào lớp, nhìn diện tích phòng, nhìn các học cụ trưng bầy , và đặc biệt là nhìn cách cô giáo tương tác với con… là ta có thể biết ngay đó có phải là Mon chính hiệu hay mon giả..cầy không.

Cũng có thể, một số cơ sở “bon chen” mua một số học cụ theo Mon ( Đắt xắt ra miếng luôn ) trang trí lớp rất đẹp … và điều đó sẽ rất tốt, nếu họ nói mình chỉ là Mẫu giáo ..chất lượng cao hay có nêm nếm chút Mon cho vui . Nhưng nếu chỉ với một vài cái kệ trưng bầy độ chục món học cụ theo Mon, để rồi nhận là dạy trẻ theo Mon, và thu học phí trên chục triệu… thì tốt nhất là đừng cho con theo học, phí tiền và phí thời gian.

Montessori là một phương pháp Giáo dục quốc tế , đầu vào là trẻ 0 – 3 tuổi và đầu ra là ..hết cấp III ! Có nghĩa là Mon giáo dục một HS hoàn thiện từ nhỏ cho đến khi trưởng thành để bước vào đại học. Điều này cũng tương tự như một vài hệ thống giáo dục quốc tế có ở Việt Nam, dạy trẻ từ Mẫu Giáo cho đến hết cấp III để sẵn sàng đi du học khi bước vào Đại Học.

Tuy nhiên, Cho đến nay vì chưa được ngành Giáo dục công nhận, và cũng chưa có đủ một số điều kiện nhất là về giáo viên, nên các trường Mon tại Việt Nam chỉ có đến cấp tiểu học. Mà chỉ có ở vài thành phố lớn. Điều đó có nghĩa là ở các thành phố vừa vừa như VT – thì chỉ có một số trường Mon cho trẻ Mẫu Giáo , chứ chưa có một hệ thống Giáo dục Montessori đầy đủ cho đến hết cấp tiểu học. Chính vì chi có ở cấp MG, và được xem là một hình thức giáo dục quý sờ tộc ! nên việc mở một trường MG gắn bảng Mon để thu HP cao là chuyện dễ dàng ! Nhưng ngoài một vài trường đếm trên đầu ngón tay tạm gọi chuẩn Mon về 2 phương diện : Học cụ và Giáo viên. Còn phần lớn các trường MG Mon khác thì chỉ có cái tên gọi cho kêu – Nếu gọi một cách chính xác đó là các trường hàng nhái ! Chẳng thà cứ dạy theo phương pháp Giáo dục Mẫu giáo bình thường, với trang bị cơ sở vật chất tốt, giáo viên được đào tạo tử tế, có lòng yêu thương trẻ … thì có thể lấy học phí cao hơn một mức cũng được mà , cần gì phải treo dê bán chó !

Ngay cả việc khi phụ huynh cho con theo học trong trường chuẩn Mon, thì cũng phải cân nhắc nếu chỉ muốn con học hết đại học chữ To, rồi sau đó chuyển qua trường Tiểu học bình thường, hay thậm chí là tiểu học quốc tế nửa mùa ( vừa dạy tiếng Việt vừa dạy tiếng Anh) thì cũng cần xem xét, vì chỉ với 3 năm MG – trẻ chưa đủ thời gian để “ ngấm” và “tiêu hóa” theo quan điểm giáo dục của Mon, và từ đó phát huy được năng lực nội tại . Có điều kiện để đầu tư cho con là điều thuận lợi ,nhưng cũng như đi mua hàng xịn với giá cao. Chúng ta cần đủ tỉnh táo để mua được hàng thật với chất lượng chuẩn. Còn không thì dàng tiền sau này cho con vào Đại học , hay để cho con đi du lịch còn sướng hơn.

LÊ KHANH

Nói về phương pháp Giáo dục Montessori thì giá trị và tính hiệu quả là điều không cần bàn cãi. Có điều nhìn qua cơ sở vật chất cùng các bộ giáo cụ tinh xảo, chất lượng và dĩ nhiên là giá cũng rất đẹp của các lớp Montessori thì tự nhiên lại nghĩ đến việc liệu phương pháp này có thể được phổ biến rộng rãi hay không và việc học có thể đi đôi được với thực hành chăng ?.

Phương pháp Montessori với quan điểm chủ đạo là lấy trẻ em làm trung tâm, tạo điều kiện cho trẻ phát triển tối đa tiềm năng trong sự tự do và vui vẻ, như vậy có liên quan gì đến những lớp học sang trọng rộng rãi và những học cụ đắt tiền mà gần như là một yếu tố không thể thiếu trong việc áp dụng phương pháp này ? Phải chăng trẻ chỉ có thể phát triển khi được hoạt động và học tập trong một căn phòng đúng chuẩn, rộng rãi  với những dụng cụ chuẩn xác, xinh xắn, sạch sẽ vô trùng như phòng thí nghiệm hay sẽ được thoải mái vui chơi với những món đồ chơi tự tạo cùng với môi trường đất, cát, nước, gió và cỏ cây hoa lá trong thiên nhiên ?   Theo nguyên tắc Montessori thì trẻ sẽ có 3 tiếng hoạt động trong nhà và 3 tiếng hoạt động ngoài trời. Nhưng ngay cả việc ra ngoài trời thì trẻ có được tự do vọc cát, nghịch nước , trồng rau, nhổ cỏ, bắt bướm, hái hoa trong tự nhiên… hay cũng chỉ là tự do trên thảm cỏ nhân tạo không một cọng rác, với những món đồ chơi vận động bằng composite sặc sỡ và an toàn, cùng với những bộ khung sắt thép vô hồn để có thể vui đùa ! Nếu như cơ sở đó nằm trong đô thị thì lấy đâu ra vườn cây, bãi cỏ cho các em lăn lê bò toài ?

Về cách tổ chức thì Trong phòng học có các khu phát triển các giác quan, khu toán học, khu khoa học, khu địa lý, khu ngôn ngữ, khu nghệ thuật… và khu phát triển các kỹ năng sinh hoạt hàng ngày. Môi trường Montessori được xây dựng đẹp, hài hòa, sạch sẽ, có tính trật tự, đảm bảo điều kiện cho trẻ được hoạt động tự do . Như vậy trẻ sẽ được tự do phát triển theo một khuôn khổ định sẵn đựa trên các học cụ chuyên biệt trong từng lĩnh vực và vì thế các học cụ sẽ có một vai trò quan trọng mà phải chăng nếu thiếu  chúng thì trẻ sẽ khó có thể phát triển ? Các học cụ giáo dục này được Bà Montessori, đồng sự và các thế hệ tiếp nối nghiên cứu, hoàn thiện, sáng tạo và phát triển theo thời gian. Hiện trên toàn thế giới chỉ có ba công ty có bản quyền sản xuất dụng cụ Montessori . Như vậy trong môi trường học tập của trẻ, một mặt yêu cầu tôn trọng sự tự do  nhưng lại là sự  tự do trong khuôn khổ với những học cụ định sẵn,  và nếu các cơ sở giáo dục theo phương pháp này muốn đạt chuẩn, thì chỉ được phép dùng các giáo cụ có bản quyền do 3 công ty sản xuất ? Trong khi trên thực tế thì có rất nhiều cơ sở sản xuất đều gắn cái mác Montessori vào học cụ của mình và cũng có rất nhiều cách dạy trẻ dán nhãn Montessori để thu hút bố mẹ đem con đến dù họ không nắm vững được các nguyên tắc cốt yếu và quan trọng nhất.

Như vậy, khi xây dựng một phương pháp giáo dục mới, nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện dựa trên nguyên lý tôn trọng giá trị của trẻ và phát triển năng lực cho các em – thì phải chăng Montessori lại cột các em vào những sản phẩm, những môi trường nhân tạo và cứng nhắc trong các phòng học sang trọng với những học cụ đắt tiền mà không phải khu vực nào trên thế giới, tầng lớp nào trong xã hội cũng có thể sử dụng được – Điều đó hẳn là không phải là mục đích của bà – một nhà tiến sĩ về giáo dục luôn có lòng yêu thương và tôn trọng trẻ em.

Rõ ràng là về mặt nguyên lý – nghiên cứu tâm lý phát triển của trẻ và đưa ra các lý luận khoa học thì phương pháp Montessori quá hoàn hảo, và đúng là nếu được vận dụng một cách linh hoạt thì trẻ em sẽ phát triển rất tốt. Thế nhưng nếu đóng khung trong các lớp học và các công cụ không thể thiếu – thì hóa ra là chỉ dành cho một thiểu số trẻ em trong tầng lớp trung lưu trở lên. Điều này có thể không đúng với các nước tiên tiến, có mức sống cao với thì chi phí học tập cho trẻ em là điều không phải bận tâm. Thế nhưng ở các khu vực nghèo, thu nhập thấp thì có khi cũng chỉ là một ước mơ ! Vì thế, tại sao không nghĩ đến những cơ sở với những trang bị đơn giản, rẻ tiền có mức học phí thấp, đáp ứng được nhu cầu học tập cho con em của những tầng lớp lao động, mà vẫn không sai lạc các nguyên tắc chủ yếu của giáo dục Montessori ?

Điều quan trọng hơn nữa, đó là tính giáo dục theo tinh thần Montessori ngay tại gia đình, không nhất thiết là cứ phải bám theo sự ràng buộc vào các công cụ hay trường lớp đạt chuẩn. Muốn như thế, phụ huynh cần phải làm gì ?

Theo đúng tinh thần giáo dục Montessori – Phụ huynh cần có sự tôn trọng con, khi chúng ta muốn dạy con tôn trọng mọi người thì phải biết đặt mình vào vị trí của trẻ và ứng xử một cách tử tế , lịch sự với trẻ . Trẻ cần được tự do di chuyển trong các không gian tự nhiên ngoài thiên nhiên hay trong nhà, và dĩ nhiên là khi di chuyển, trẻ có thể gặp các trở ngại hay tai nạn nho nhỏ, chúng ta cần hướng dẫn trẻ những kỹ năng di chuyển an toàn nhưng cũng sẵn sàng để cho trẻ trải nghiệm những đau khổ, thách thức mà trẻ sẽ gặp phải chứ không quá bảo bọc trẻ.

Trẻ được tự do lựa chọn những món đồ chơi, những món ăn, trang phục để mặc sau khi đã được gợi ý, hướng dẫn cách sử dụng và điều quan trọng là thông qua các hoạt động tự do chọn lựa, quyết định và chấp nhận. Trẻ sẽ phát triển được tính tự lập. Phụ huynh có thể giúp đỡ bằng cách đơn giản hóa các công việc liên quan đến con để trao cơ hội cho trẻ có thể tự mình làm các công việc như mặc quần áo, rửa tay, đi vệ sinh, dọn đồ chơi… Trong đó, phụ huynh nên để cho trẻ tự ăn, tuy có thể trẻ sẽ làm rơi vãi thức ăn khắp nơi nhưng lại là cơ hội tốt để con thực hành các kỹ năng sống cần thiết. khi trẻ tự lập làm các công việc của mình, cha mẹ hãy quan sát để có thể hỗ trợ khi cần thiết và khen ngợi nếu con làm tốt. Sự khích lệ này sẽ giúp con có động lực và hứng thú khi tự mình hoàn thành công việc dù là nhỏ nhất.

Trong việc giao tiếp với con thì phụ huynh hãy sử dụng những lời lẽ đơn giản, ngắn gọn, dễ hiểu và cũng biết cách lắng nghe trẻ nói, để trẻ cũng học được cách lắng nghe người khác. Trong việc chơi với con, hãy lưu ý để sử dụng các công cụ, các món đồ chơi tự tạo hơn là sắm sửa các món đồ chơi có sẵn, đắt tiền . Quan trọng hơn, đừng vì sự tiện lợi mà cha mẹ cho bé chơi những món đồ chơi được lập trình sẵn và chỉ cần bấm nút để hoạt động trong khi con không phải làm gì nữa. Hãy dùng những đồ chơi trẻ có thể cầm nắm được và giúp con tập trung thực sự trong việc khám phá những ý nghĩa và cách tương tác với các món đồ chơi ngoài thiên nhiên.

Nuôi con là cả hành trình dài cùng con lớn lên và trưởng thành. Do đó, cha mẹ đừng vì áp lực dư luận hay lời nhận xét từ mọi người xung quanh mà áp đặt những điều tiêu cực vào phương pháp dạy con của chính mình.  Kiên nhẫn là một trong những điều quan trọng mà phụ huynh cần có trong hành trình nuôi dạy con. Khi ba mẹ thiếu kiên nhẫn với trẻ sẽ rất dễ la mắng, trách cứ, thậm chí đánh đòn con. Tuy nhiên, cha mẹ có biết, chỉ 1 giây mất bình tĩnh và thiếu kiên nhẫn, ba mẹ có thể vô tình làm tổn thương con. Vì thế, thay vì phản ứng giận dữ, vội vàng và thái quá, phụ huynh hãy bình tĩnh với trẻ. Cha mẹ có thể lắng nghe những chia sẻ về cảm xúc của con trước và cùng con tìm ra hướng giải quyết tích cực nhất. Có như vậy, sợi dây kết nối giữa ba mẹ và con mới thêm bền chặt.

Bà Maria Montessori  đã từng nói: “Tình yêu thương trẻ vô điều kiện và đặt giới hạn cho các hành vi”. Từ câu nói của bà, cha mẹ dễ dàng nhận thấy rằng bất cứ mối quan hệ nào được vun đắp bằng tình yêu thương sẽ giúp con trẻ trở thành những công dân hạnh phúc.

Do đó, hãy đến với trẻ, lắng nghe các con bằng tình yêu thương và sẵn sàng hỗ trợ khi bé cần sự trợ giúp. Trẻ sẽ cư xử tốt hơn khi cảm thấy tốt hơn. Sức mạnh của tình yêu sẽ giúp bé thoải mái, suy nghĩ tích cực và hành động đúng đắn. Như vậy, giá trị cốt lõi của Montessori là cách chúng ta cư xử và hướng dẫn trẻ như thế nào, chứ không phải nhất thiết là bằng những lớp học “trong lồng kính” và những bộ công cụ hàng triệu đồng và phải trang bị thật đúng chuẩn !

Lê Khanh .

Chậm nói là một vấn đề rất phổ biến trong các khó khăn mà các nhóm trẻ rối loạn phát triển thường gặp, vì thế việc tập nói cho trẻ là một điều cần phải được đặt ra, và các hoạt động này có thể áp dụng một cách hiệu quả tại gia đình, mà người giúp trẻ không ai khác hơn là bố mẹ. Chúng ta nên biết, một trong những yếu tố khiến trẻ Chậm nói là khả năng nghe kém – trẻ nghe kém ở đây không phải do sức nghe kém mà là khả năng chọn lọc, phân biệt tần số âm thanh bị rối loạn  cùng với sự tập trung của trẻ kém.  Trẻ có thể nghe những âm thanh khá nhỏ phát ra từ chiếc TV hay máy tính là những thứ mà trẻ quan tâm và có tần số phù hợp hơn so với những lời nói, sự kêu gọi hay mệnh lệnh của bố mẹ. Vì thế tập cho trẻ biết NGHE, cũng là một yếu tố quan trọng cần lưu ý trong tiến trình tập cho trẻ NÓI.

Thế nào là sự chú ý :

Chú ý là sự quan tâm có chủ đích vào một hoạt động nào đó và khi trẻ tập trung sự chú ý vào một điều gì, thì những gì xảy ra xung quanh ngay cả với tiếng kêu của bố mẹ, trẻ cũng sẽ không còn để ý hay có phản ứng đáp lại.  Nói cách khác, trẻ chỉ chú ý đến những điều tạo ra hứng thú, vì thế muốn tạo sự lắng nghe  cho trẻ thì phụ huynh cần tác động vào những lúc trẻ có hứng thú, hay ngược lại là tạo sự hứng thú cho trẻ thông qua các công cụ hay hoạt động để có sự thuận lợi gây được sự chú ý.

Điều dễ làm trẻ chú ý lắng nghe và cũng hứng thú hoạt động , đó là các trò chơi – Chính hoạt động chơi của trẻ, là tiền đề tạo sự hứng thú, xây dựng niềm vui để thúc đầy các hoạt động tập trung vào lời nói và hành động của bố mẹ qua việc chơi cùng con.  Dĩ nhiên đây là các trò chơi “có định hướng” với các biện pháp tác động và mục đích rõ ràng.

Thế nào là một trò chơi có định hướng

Trò chơi là một hoạt động với nhiều mục đích khác nhau – đơn giản nhất là chơi để ..mà chơi, chơi chỉ để đỡ ..buồn, đỡ mệt mỏi, căng thẳng. Nhưng có những trò chơi hay hoạt động chơi sẽ giúp cho sự phát triển vận động (Vận động của cơ thể và vận động của các ngón tay) . Có trò chơi nhằm phát triển các giác quan  (Nhìn – nghe – sờ chạm – nếm, ngửi) Phát triển cảm xúc (Tạo sự hồi hộp hay tiếng cười ) Tất cả các trò chơi này đều có ích và tạo đà cho các trò chơi định hướng vào sự tập trung chú ý .

Chúng ta có thể cùng chơi với trẻ các trò chơi có sự chờ đợi và nhắc nhở. Hãy nhắc nhở trẻ trước khi nói một điều gì với trẻ,  “Này, con lắng nghe nhé ….” Trước khi bắt đầu hãy cho trẻ biết : “Bây giờ thì ..chuẩn bị …”. Nào sẵn sàng chưa ?  một hai ba, bắt đầu …. Các trò chơi với bóng, các món đồ chơi chuyển động  … và các các nhạc cụ cho trẻ có thể nhảy theo âm điệu được phát ra … Chúng phải lắng nghe và cần biết ngồi xuống khi nhạc tắt. Chơi các trò chơi bắt đầu – kết thúc sử dụng các nhạc cụ như một dấu hiệu âm thanh.  Chúng ta hãy cho trẻ khám phá các nhạc cụ như : bộ gõ, bộ thổi và bộ rung. Bố mẹ có thể gõ theo nhịp điệu vào một cái trống. Trẻ phải nghe và bắt chước nhịp điệu đó hoặc gõ những tiếng thật to trên trống. Trẻ lắng nghe và di chuyển minh họa âm thanh đó (ví dụ: Tiếng gõ mạnh và chậm : bước chân của con trâu đang di chuyển –  Gõ nhẹ và nhanh vào trống như bước chạy của con chuột … Trẻ nghe và di chuyển minh họa âm thanh đó. ( có thể cùng làm mẫu để trẻ bắt chước )

Chúng ta có thế lấy ra một bộ tranh ảnh các con vật cho trẻ xem – mỗi ảnh của con vật là phát ra tiếng kêu của nó. Trẻ nghe và khi bạn phát ra tiếng kêu của một con vật nào đó, bé phải ghép âm thanh đó với bức tranh con vật tương ứng.

Khi biết bé đã có thể nói, chúng ta có thể dùng cách cố tình gọi sai tên của một số vật quen thuộc . Ví dụ : Cho con cái “kén” nè – Trẻ nghe và nói lại cho đúng “ Chén”. Nếu trẻ đã nói được các câu ngắn – có thể dùng các trò chơi sắm vai ( Đây là loại trò chơi dành cho trẻ có khả năng trí tuệ trên 5 tuổi ) .

Với các bé quan tâm đến tiếng động, có hứng thú với đồ chơi phát ra âm thanh ta có thể giấu một thứ đồ chơi âm nhạc hoạt động bằng dây cót và cho trẻ tìm thứ đồ chơi đó bằng cách lắng nghe âm thanh phát ra từ đâu.

Việc thu hút sự chú ý của trẻ rất đa đạng và phải có thời gian mới phát huy được tác động, vì thế chúng ta cần hết sức kiên nhẫn, và thực hiện một cách vui vẻ, thoải mái.

Làm sao để thúc đẩy lời nói

Điều quan trọng nhất cần phải làm là giúp trẻ cảm thấy thích nói và trẻ được khuyến khích “thực hành” nói với các kỹ thuật sau:

• Khi trẻ cố gắng nói, hãy khuyến khích bé. Chấp nhận mọi nỗ lực của trẻ thậm chí ngay cả khi lời nói của bé chưa chuẩn. Dành thời gian trò chuyện. Hãy lắng nghe những gì bé nói với bạn và thể hiện sự thích thú của bạn đối với những gì bé nói dù đó có thể chỉ là những âm tiết, tiếng kêu chưa có nghĩa rõ ràng.
• Hãy lắng nghe nhiều hơn. Hãy cho con bạn thời gian để nghĩ về những gì bạn nói với trẻ trước khi mong đợi trẻ trả lời. Đừng nói với trẻ mà không lắng nghe câu trả lời của con. Hãy dùng những từ ngắn gọn, chuẩn xác và rõ ràng.
• Hãy lặp lại và nhấn mạnh các từ mới và/hoặc những từ mới. Điều đó sẽ giúp trẻ tăng cường khả năng hiểu của trẻ. Bố mẹ cùng ngồi nhìn vào tranh ảnh và sách truyện với con Hãy nói về các bức ảnh, hình vẽ trong đó. Và mô tả chúng.
• Sử dụng các dấu hiệu thị giác. Dùng các đồ vật, tranh ảnh, và các cử chỉ điệu bộ để hỗ trợ những gì bạn đang nói và khuyến khích con bạn làm như bạn. Đừng nghĩ là trẻ học ngôn ngữ chỉ qua nghe; trẻ cần học thông qua việc kết hợp những gì trẻ nghe được với những gì trẻ thấy và làm được.
• Lưu ý các hoạt động  luân phiên. Điều đó giúp con hiểu rằng bạn sẽ lắng nghe bé nhưng ngược lại bé cũng phải lắng nghe bạn. Việc chơi các trò chơi luân phiên (ví dụ như các trò chơi với bóng) sẽ giúp con bạn phát triển kỹ năng này.
• Hãy đánh giá cao giá trị của những gì con bạn nói. Thậm chí ngay cả khi bạn không hiểu hết những gì bé nói, đừng bỏ qua những lời phản hồi của bé.
• Nếu con nói sai, hãy nhắc lại nó bằng những từ ngữ đúng để sửa cho trẻ. đừng sửa lỗi trẻ và đừng bắt chúng nói lại. Hãy sử dụng những từ ngữ đơn giản.
• Từng bước thêm vào các từ đơn mà trẻ nói được thành các từ đôi, và từ đó thành các câu ngắn, đơn giản trước khi là một câu hoàn thiện.

Làm sao để duy trì khả năng hội thoại :

Chúng ta nhớ rằng, khả năng nói của trẻ nếu không được củng cố bằng các hoạt động tương tác hai chiều – Trẻ chỉ nghe mà không được đáp ứng hay trẻ chi phát âm mà không được lắng nghe, phản hồi thì sẽ dần dần thoái hóa. Điều này giải thích cho việc có những trẻ lúc 7,8 tháng tuổi có thể bập bẹ một số từ đơn ( bà, ba, đi … ) thậm chí có thể lập lại một câu ngắn. Nhưng sau một tuổi thi lại mất đi khả năng phát âm. Nhất là trong giai đoạn này, trẻ được cho tiếp xúc thường xuyên với các phương tiện như TV, Ipad, hay máy tính.

Vì thế chúng ta cần  kiểm tra việc hiểu của trẻ. Hãy đề nghị con nhắc lại những gì bạn nói với bé,  dù chúng ta biết rằng trẻ có thể nhắc lại những gì bạn nói không có nghĩa là bé đã hiểu những lời nói đó.

Bạn hãy nhắc lại các thông tin bằng các cấu trúc khác nhau. Nếu con không hiểu, hãy đơn giản hóa hơn nữa câu nói của bạn. Ví dụ: “ lấy cho mẹ quyển sách lớn màu xanh ở phía đằng kia”, Hãy thay đổi cho đơn giản hơn nếu trẻ chưa hiểu: “lấy quyển sách màu xanh” và chỉ về phía quyển sách để hướng dẫn thêm .

Việc tập nói được xem là một hoạt động tương tác giữa hai người ( Mẹ và con ) vì thế đừng bắt ép trẻ nói trước mặt người khác như một cách biểu diễn nếu bé không muốn làm điều đó.  Chúng ta cũng không nên  cười khi trẻ phát âm sai từ,  mà bạn hãy khuyến khích bé và nói to từ đúng cho bé nghe.

Tập nói không phải là một giờ học căng thẳng, vì thế trẻ phải có sự thoải mái khi trao đổi. Trẻ có thể ngồi trên ghế đối diện với bạn, nhưng  cũng có thể ngồi chơi dưới sàn một cách thoải mái với một số đồ chơi có thể hỗ trợ cho việc cùng nhau chơi . Cuối cùng, việc đối thoại hay tập nói cho trẻ không chỉ là một hành trình trò chuyện giữa hai mẹ con. Mà đó là một hoạt động “ Cả nhà cùng chơi” , Hãy chia sẻ các nguyên tắc tác động và những biện pháp áp dụng với trẻ cho mọi người trong gia đình, đặc biệt là những người có ảnh hưởng nhiều đến trẻ. Vì thế nên… 1 2 3 chúng ta cùng nói !

Lê Khanh

Phòng Tư vấn Tâm lý GĐ&TE.