Danh mục: Sân Chơi

  • Vui chơi tạo sở thích – Sở thích tạo tài năng

    Vui chơi tạo sở thích – Sở thích tạo tài năng

    Người ta hiếm khi thành công

    nếu không làm điều mình thấy vui thích.

    Dale Carnegie

    Thế nào là sở thích?

    Khi trẻ bắt đầu biết cầm nắm, biết khám phá thế giới qua các món đồ chơi thì cũng là lúc mà bố mẹ lại có những phác thảo về nghề nghiệp qua việc trẻ thích chơi món gì. Nhìn chung thì trẻ thường thích chơi những món đồ sặc sỡ, mềm mại, phát ra tiếng kêu, có thể cầm nắm dễ dàng. Các món đồ chơi cũng dần dần thay đổi theo sự phát triển về thể chất và tâm lý của trẻ. Với trẻ, đó là những “bài học” để trẻ phát triển vốn từ, nhận biết ra các sự vật xung quanh, hình thành tư duy logic và xây dựng các mối quan hệ xã hội.  Nhưng cũng có một số trẻ tỏ ra gắn bó với một số món đồ chơi hơn hẳn những món khác. Trẻ đã có sự chọn lựa theo sở thích, và với những món này thì trẻ có thể chơi hàng giờ không chán, nhưng cũng có những món trẻ chỉ chơi một lúc khi còn mới, rồi sẽ bỏ sang một bên không quan tâm đến nữa..

    Việc chọn lựa món đồ chơi là một trong những hoạt động bộc lộ điều mà ta gọi là sở thích của trẻ em, và các bà mẹ thường dễ dàng nhận ra sở thích của con mình, nhưng để cắt nghĩa tại sao trẻ thích cái này mà không thích cái kia lại là một điều không dễ, vì có những lý do khá đơn giản như về mầu sắc, tiếng kêu vui tai có thể thu hút trẻ, nhưng cũng có những nguyên nhân sâu xa, đôi khi nằm trong vô thức, nhất là đối với những vật khiến trẻ sợ hãi hay có ác cảm. Có thể đó là vật mà trẻ nhận biết ngay và gây ra cho trẻ những tác động từ lúc còn sơ sinh, nhưng chỉ đến khi lớn hơn trẻ mới có khả năng bầy tỏ phản ứng với vật đó qua sự hứng thú hay ghét bỏ.  Chính việc trẻ thích chơi với món đồ chơi này, thích ăn món này, thích mặc cái áo này mà không thích món đồ chơi kia, món ăn kia dù cũng ngon lành không kém… cũng là một yếu tố tạo ra những sở thích khác nhau ở mỗi đứa trẻ.

    Nhìn một đứa trẻ thích chơi ô tô, hay các trò chơi xây dựng bố mẹ có thể nghĩ rằng đó là một kỹ sư tương lai, nhưng biết đâu trẻ chỉ có thể trở thành một thợ máy hay thợ xây dựng ? Cũng vì thế, nên nhiều người lại suy nghĩ  hơi “ngược chiều” là khi đã trưởng thành, nếu đứa trẻ lúc đó trở thành một kỹ sư thật, thì họ cho rằng tại hồi nhỏ, trẻ hay chơi trò xây dựng hay thích chơi với ô tô mà !

    B08-AI-048

    Việc trẻ thích chơi món này hay món kia cũng bộc lộ xu thế về phái tính, đó là trẻ trai thì thường chơi những trò chơi mạnh bạo, leo trèo, đa số thích chơi xe hơi, rô bốt hay những trò chơi đấm đá theo kiểu các hiệp sĩ, siêu nhân …với dao kiếm, súng ống. Còn trẻ gái thì thường thích chơi với búp bê, hay thích chơi trò nấu ăn, bán hàng … và nếu như một bé trai mà lại thích chơi với búp bê, một bé gái thích trở thành siêu nhân thì sẽ gây ra sự lo ngại không ít vì cái sở thích trái ngược “truyền thống phái tính” của mình ! Thậm chí đó có thể là dấu hiệu ban đầu của một giới tính thứ ba, thuộc loại “xăng pha nhớt” mà bậc cha mẹ nào cũng “hãi hùng” nếu con mình chẳng  may lại trở thành một kẻ đồng tính khi lớn lên! Tuy nhiên, đôi khi vấn đề lại đơn giản hơn vì có khi đó lại là ảnh hưởng của môi trường gia đình.

     

    Sở thích đem lại những giá trị gì ?

    Người ta có thể dựa trên sở thích để đánh giá khả năng phát triển hay những rối nhiễu về tâm lý của trẻ. Việc một đứa trẻ không thích bất cứ một món đồ chơi nào, không thích chơi với các loại đồ chơi mà lại chỉ tỏ ra quan tâm đến những món đồ thật, nhất là những vật có những  nút bấm như điện thoại di động, máy tính hay những vật bất kỳ như những cái hộp, cuốn băng video, thậm chí là trẻ có thể chỉ thích xếp những chiếc dép, giầy theo một trật tự nhất định, hoặc lại chỉ quan tâm đến những con số, có thể chỉ ra và đếm một cách dễ dàng từ 1 đến 100 hay hơn nữa… lại cho thấy, đó là những dấu hiệu của tình trạng Tự Kỷ, một hội chứng rối nhiễu tâm lý khiến cho trẻ không có khả năng quan hệ giao tiếp, không thể học tập và phát triển các kỹ năng như một đứa trẻ bình thường mà cho đến nay vẫn chưa có những liệu pháp trị liệu hiệu quả.

    Sở thích là yếu tố đánh giá Tài năng

    Sở thích không hẳn chỉ là những thứ hay những điều mà mình ưa thích mà nó còn là một yếu tố để đánh giá khả năng phát triển hay năng lực của một đứa trẻ. Sở thích cũng là một yếu tố quan trọng để đạt được những thành công trong các hoạt động của mình.

    Một nhà giáo dục Nhật Bản đã phát biểu: “Thiên tài chính là sự say mê một cách kiên trì với lòng ham thích” ông cũng nói: “Cách tạo ra một người tầm thường vô cùng đơn giản, đó là đừng để cho trẻ ưa thích một điều gì cả, chỉ cần thế thôi cũng đủ rồi !” Như vậy, chúng ta thấy chính sở thích được biểu lộ qua các trò chơi với những món đồ chơi, tuy không phải là một dự báo chính xác về thiên hướng nghề nghiệp sau này, nhưng nó lại là tiền đề cho một quá trình hình thành nhân cách và kỹ năng của một đứa trẻ.

    Nói cách khác là những bậc cha mẹ và những nhà giáo dục, chúng ta phải tìm kiếm và khơi gợi ở đứa trẻ lòng ham thích, trẻ có thể thích món này, thích món kia và dần dần sẽ tiến đến việc ưa thích vận động chơi đùa và tham gia những hoạt động trong gia đình, từ đó sẽ phát triển thành sự ham thích tìm hiểu, học tập. Ở đây, điều thúc đẩy và hình thành lòng ham thích của trẻ không gì khác hơn chính là sự ham thích của cha mẹ. Chính tấm gương qua sự bầy tỏ sự ham thích của người lớn, của các bậc cha mẹ là một yếu tố quan trọng hình thành sở thích nơi đứa trẻ. Như vậy, ngoài các yếu tố bẩm sinh thì sở thích cũng có thể được hình thành và phát triển qua sự bắt chước, qua việc tạo dựng cho trẻ những môi trường và điều kiện thích hợp và nhất là để cho trẻ có thể chọn lựa một cách tuỳ ý.

    Sở thích sẽ đem đến hạnh phúc

    Sở thích là bước đầu cho sự say mê, có thể trẻ thích nhiều thứ bởi vì hầu như tất cả đều mới mẻ với sự khám phá dần dần của trẻ. Nhưng qua sự sàng lọc, chỉ còn lại một vài hoạt động gây cho trẻ sự hứng thú thật sự, và dần dà phát triển lên thành mối đam mê, nhờ đó trẻ đạt được những kết quả khả quan nhất trong việc tập luyện cho mình những kỹ năng nhằm đáp ứng nhu cầu do sở thích đem lại, cho dù có phải vượt qua những trở ngại khó khăn trong cuộc sống. Chúng ta đã thấy biết bao nhiều người nhờ có sự hứng thú đặc biệt với một vật dụng hay một kỹ năng nào đó để dần dà hình thành những bộ sưu tập, đôi khi rất có giá trị và đem lại cho người sở hữu chúng những lợi ích từ tinh thần đến vật chất.

    Có thể nói, sở thích hay sự ham thích là người thày tốt nhất để đào tạo một con người, đi từ chỗ không biết cho đến chỗ thành thục, đi từ những điều tầm thường đến sự tinh xảo. Không những thế, sở thích cũng là một sự dẫn dắt có hiệu quả nhất trong sự hình thành một nghề nghiệp trong tương lai. Một đứa bé ham mê cây cỏ có thể trở thành một nhà khoa học về thực vật học, nhưng cũng có thể trở thành một người trồng hoa, ươm giống cây hay trồng cây cảnh và đạt được những thành công nhất định trong lĩnh vực mà mình ưa thích. Một trẻ ham mê nấu ăn có thể trở thành một nhà buôn bán thực phẩm nhưng cũng có thể trở thành một đầu bếp nổi tiếng. Chúng ta đã biết có nhiều thanh niên chấp nhận bỏ ngang việc học ở các đại học danh tiếng, trong những ngành học đầy tương lai để đi theo tiếng gọi của lòng say mê và đã đạt được những kết quả trong các công việc mà ngay cả những sinh viên tốt nghiệp hạng ưu cũng mong muốn. Nhưng, nếu chỉ với lòng say mê thì chưa đủ, mà còn phải có ý chí  kiên định, phải có những kỹ năng vững vàng và cả sự may mắn nữa.

    b08-ai-043

    Nếu nói sở thích hay sự say mê có tính bẩm sinh và nhờ những tấm gương của bố mẹ, hay có những môi trường thuận lợi để phát triển thì phải chăng bất cứ trẻ nào cũng có thể thành công với sự khởi đầu là các sở thích? ngược lại, nếu trẻ chẳng có một sở thích gì,chẳng có sự say mê hứng thú với bất cứ điều gì, thì phải chăng đó sẽ là con người triền miên thất bại khi lớn lên?  … Chúng ta thấy, trừ trẻ có những rối nhiễu về tâm lý hay chậm phát triển thì  trẻ nào cũng thích thú với trò chơi và đồ chơi, nhưng khi lớn hơn hầu hết vẫn là những học sinh bình thường, bởi vì từ sở thích muốn muốn nâng lên thành sự say mê thì không phải trẻ nào cũng đạt được và cũng chỉ có một tỷ lệ nào đó thành công với sự say mê duy trì được từ thủa còn thơ.  Thậm chí ngay cả với những trẻ có những sự ham thích và say mê rõ rệt về một lĩnh vực nào đó, thì cũng đâu phải ai  cũng có thể bước vào môi trường mà mình ưa thích mà có khi chính vì sự say mê không được đáp ứng đó, sẽ khiến cho trẻ trở thành một người bất đắc chí, luôn có sự chán nản với công việc và hoàn cảnh sống hiện tại của mình và không những không thể thành công, mà còn gặp phải những thất bại có thể “sờ thấy được” cho dù cũng có một sự say mê.

    Như vậy, chúng ta thấy sở thích là bước đầu cho sự say mê, sự say mê là bước đầu cho khuynh hướng nghề nghiệp và những bước tiếp theo là phải có sự góp sức của những yếu tố và năng lực khác. Nhưng nếu không có sở thích và sự say mê, thì đứa trẻ tuy cũng có thể đạt được những thành công khi có được những yếu tố khác, có khi chỉ nhờ may mắn hay “ gia đình có điều kiện!” Nhưng chắc chắn rằng đối với con người, nếu đạt được sự thành công trong cuộc sống nhờ vào yếu tố say mê, đó mới là niềm vui lớn nhất. Hay nói rõ hơn, nếu chúng ta làm được công việc mà mình say mê và  được sống trong môi trường mà mình ưa thích thì đó chính là hạnh phúc mà không phải ai cũng có được.

    Yếu tố hình thành nên sở thích

    Chúng ta biết rằng, ngay từ khi sinh ra trẻ đã có sự tò mò, muốn tìm biết khám phá thế giới quanh mình. Khi còn nằm trong nôi trẻ đã biết đưa mắt nhìn theo những vật lóng lánh, những thứ phát ra ánh sáng và âm thanh. Và trẻ khám phá thế giới bằng cái miệng, bất cứ vật gì trong tầm tay, nếu cầm nắm được, trẻ đều cho lên miệng để thử, vì thế giai đoạn từ sơ sinh đến 1 tuổi, người ta còn gọi đó là giai đoạn “môi miệng”.

    Khi lớn hơn, trẻ sẽ tỏ ra hết sức tò mò với những vật chung quanh, khi đã có thể đứng được trên hai chân, trẻ sẽ dùng tay để nhặt và ném các vật chung quanh, rồi lại đi kiếm, nhặt rồi lại ném…chúng ta đừng nghĩ đó là những hành vi vô ích hay ngẫu nhiên, mà đó là nhằm giải quyết câu hỏi bên trong của cái cơ thể nhỏ bé kia, nó là cái gì vậy? Với những vật cứng, trẻ sẽ ném ra xa xem nó có vỡ ra không, với nhũng cái hộp, cái lọ trẻ sẽ tìm cách mở ra xem thử bên trong có gì, nếu vật có nút bấm, trẻ sẽ bấm thử, và nếu vật có chỗ trống, trẻ sẽ tìm cách nhét vào một cái gì đó, trẻ cũng thử xếp chồng các vật lên nhau để rồi bật cười khi những vật ấy đổ xuống…. Đó là những bước cơ bản nhất để khám phá tính chất của một vật và trẻ cũng sẽ rút ra được những kinh nghiệm từ những sự thay đổi đó.

    Có thể nói, những đồ chơi là những vật đáp ứng tốt nhất nhu cầu tò mò của trẻ, vì nó không gây nguy hiểm cho trẻ, đó là yêu cầu đầu tiên của một món đồ chơi. Sau đó, nếu có hư hỏng do sự khám phá “quá tay” thì cũng không gây tốn kém nhiều cho gia đình, vì thế không nên mua những món đồ chơi đắt tiền cho trẻ để rồi lại cấm không cho trẻ chơi, hay lại lấy làm tiếc khi trẻ làm hỏng, để rồi có khi lại bị đòn oan vì cái tính tò mò và tinh thần khám phá !

    Nếu chúng ta muốn trẻ có sự ưa thích đối với các sự vật và sự kiện xung quanh, tiền đề cho sự ham mê và là khởi điểm cho việc hướng nghiệp sau này, hãy tìm cách kích thích tính tò mò của trẻ, tạo những cơ hội để trẻ khám phá, dù đôi khi cũng có những sự đáng tiếc như bể, vỡ, rách hay hư hỏng trong quá trình tìm kiếm và sử dụng. Thậm chí có thể làm cho trẻ bị tổn thương và chúng ta thì vừa bực mình vì những cái trò “nghịch ngợm” đó lại vừa xót con! Nhưng chính nhiều khi, những kinh nghiệm đau thương đó lại là những bài học có giá trị, để trẻ vừa tăng thêm kỹ năng, sự hiểu biết và cũng giảm đi phần nào tính kiêu ngạo ở trẻ.

    Tuy nhiên, nói như thế không có nghĩa là ta cứ thả lỏng đứa trẻ, mặc cho nó tự do tìm tòi, khám phá, thử nghiệm vì đôi khi ngay cả trong những việc bình thường nhất vẫn tiềm ẩn những nguy cơ không lường trước được. Vì thế, trước khi để con tự do khám phá chúng ta cũng cần xem xét những yếu tố an toàn một cách tương đối trong các phòng của gia đình, lưu ý đến những nguy cơ có thể gây ra té ngã, cháy nổ hay điện giật … Nhưng điều quan trọng vẫn là phải tạo điều kiện và khuyến khích sự tìm tòi của trẻ.

    Ngoài đồ chơi thì các hoạt động trong nhà và các hoạt động ngoài thiên nhiên cũng là những yếu tố giúp cho phụ huynh xác định được sở thích của trẻ. Trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ, hầu hết các bậc phụ huynh đều quan tâm đến việc dinh dưỡng, cho con đi học và cung cấp cho trẻ những tiện nghi tốt nhất trong gia đình, điều đó nói lên tình yêu thương của bố mẹ dành cho con cái. Tuy nhiên, việc rèn tập cho con biết làm những việc đơn giản trong gia đình phù hợp với độ tuổi và năng lực của trẻ mới là một yếu tố để giúp con phát triển và hoàn thiện nhân cách. Chính khả năng tháo vát, biết nấu cơm, rửa chén, lau nhà, sắp xếp nhà cửa và tham gia vào những hoạt động chung của gia đình từ việc đi chợ, đi siêu thị cho đến chuẩn bị các buổi lễ, tết, kỷ niệm trong gia đình là những biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ một cách tốt nhất, dễ nhất và có hiệu quả lâu dài nhất. Không những thế, đó cũng là một cách giúp trẻ nhận ra những mặt mạnh, yếu của mình để từ đó giúp bố mẹ dễ có sự định hướng cho quá trình phát triển nghề nghiệp trong tương lai.

     Yếu tố tác hại đến sở thích

    Trong mấy năm nay, có một xu thế trang trí trong các lễ hội, đặc biệt là những ngày lễ Tết cổ truyền là đưa những mô hình, những yếu tố thiên nhiên, dân dã vào trong các khu vực được sắp xếp, quy hoạch một cách gọn gàng, đẹp mắt…trong không gian đô thị. Điều đó nếu xét về mặt mỹ quan, thì có thể đáp ứng phần nào nhu cầu của những người thích …chụp hình. Nhưng nếu xét về phương diện giáo dục trẻ em, thì đó là một biện pháp bóp méo những yếu tố kích thích sự khám phá và niềm vui của các em khi được đến với thiên nhiên một cách nhanh chóng nhất. Một vài vạt ruộng lúa be bé, một cái ao nước xinh xinh với chiếc cầu tre vắt ngang có thể là một hậu cảnh dễ thương cho một tấm ảnh kỷ niệm, nhưng lại làm cho những đứa trẻ ở thành thị, nhất là những em chưa bao giờ có dịp tung tăng bên ruộng lúa, mất dần đi cảm nhận về niềm vui của một con người khi đến với cỏ cây, hoa trái trong môi trường tự nhiên của nó với khoản không gian thoáng đãng, với mây trời, gió mát và tất cả sự bình dị. Trẻ sẽ không còn hứng thú với việc khám phá những bí ẩn của cánh đồng, của mùi thơm rơm rạ, của những hạt thóc “nạ đòng” vừa xanh “chanh cốm” …để hình thành những niềm vui thật sự đưa đến lòng yêu mến quê hương.

    Qua các lễ hội dàn dựng và trình diễn mang nặng tính giả tạo, nhà tổ chức thì thu được những khoản lợi nhuận. Người tham dự thì có được những tấm ảnh đẹp, có chỗ đi chơi. Nhưng nếu nói giá trị về văn hoá và tác động đến giáo dục nhận thức cho trẻ thì cách tổ chức như vậy lại làm mất đi những giá trị về tinh thần, không khơi gợi cho các em lòng yêu mến quê hương cũng như làm phai mờ  nhận thức đúng đắn về tính chân thực, một điều vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho trẻ em, thế hệ tương lai của đất nước.

    Cũng chính vì thế mà sở thích hay niềm đam mê của trẻ em tại các thành phố công nghiệp, đã không có được sự phong phú đa dạng về lĩnh vực lại nghèo nàn về hiểu biết do thiên nhiên đem lại. Các em chỉ còn biết say mê những trò chơi và đồ chơi điện tử, do bàn tay con người tạo ra và quanh quẩn trong bốn bức tường của các căn phòng, để rồi dần dà phải tự giải thoát bằng việc đắm mình vào trong cái thế giới ảo của chiếc máy vi tính. Các bậc phụ huynh thường than phiền hay lấy làm đau khổ vì những sở thích hay sự đam mê “máy móc, các thiết bị và các hình thức giải trí nhân tạo” của trẻ mà không biết rằng, qua việc đưa đến cho các em những điều không có thật, cũng như các phương tiện truyền thông nếu chỉ giới thiệu cho trẻ những “mô hình” mang tính mô phỏng hay làm mẫu, sẽ  góp phần đắc lực vào việc huỷ hoại nhu cầu hình thành những niềm vui qua những sở thích thật sự, để đem lại cho các em những động lực hiệu quả trong việc phát triển các kỹ năng nghề nghiệp sau này. Vì thế, việc đầu tư cho con, không phải là ép con học, hay định hướng con theo những mong muốn của mình, mà cần phải biết khơi gợi trong con những sở thích qua các hoạt động vui chơi, qua trò chơi, qua đồ chơi.

    Hãy để trẻ sống trong niềm vui của tuổi thơ qua hoạt động vui chơi, đó mới là nền tảng phát triển về nhân cách và năng lực thông qua các sở thích mà trẻ bộc lộ. Đó sẽ là khởi điểm của thành công .

    CvTl LÊ KHANH

  • Trò chơi Trong thế giới Trẻ em

    Trò chơi Trong thế giới Trẻ em

    Đối với phần lớn cha mẹ, nhiệm vụ chủ yếu của trẻ là phải học, nhưng hoạt động mà trẻ quan tâm đến nhất lại là được chơi. Sự mâu thuẫn đó nếu biết dung hòa hay phối hợp sẽ đem lại những kết quả tốt đẹp cho khả năng phát triển của trẻ. Thế nhưng, đa phần thì sẽ dẫn đến những hậu quả mà cả cha mẹ lẫn con cái đều là nạn nhân.  Bởi vì ít ai nhận ra chính việc trẻ chơi đùa một cách thích thú, sẽ là cơ sở để trẻ học hỏi một cách tích cực.

    treem-choi

    Một đứa trẻ biết phát huy những sáng kiến trong khi chơi, biết chủ động tạo ra những tình huống, vận  dụng một cách linh hoạt các công cụ khi chơi, tưởng tượng ra nhiều nhân vật, phương cách … để trò chơi tăng thêm phần hấp dẫn. Đó sẽ là một học sinh thành công trong việc học, miễn là cháu được giáo dục trong một môi trường tích cực, có nhiều hoạt động thúc đẩy sự chủ động và sáng tạo.

    Vì vậy, trong môi trường gia đình, việc tạo điều kiện cho trẻ vui chơi và biết cách chơi đùa với con sẽ là những điều kiện cần thiết giúp cho trẻ phát triển cả về trí lực lẫn thể lực. Thông qua các đồ chơi và trò chơi, trẻ sẽ nhận thức được những mối tương quan giữa mình và môi trường bên  ngoài cũng như phát triển được những kỹ năng mà sau này sẽ giúp ích rất nhiều  cho việc tiếp thu các bài học.

    Việc cùng trẻ chơi đùa, dù chỉ trong một thời gian ngắn một cách vui vẻ sẽ có giá trị hơn nhiều giờ đưa con đến những khu vui chơi, hay vào siêu thị, mua cho con vài thẻ trò chơi còn mình thì đi mua sắm hoặc đứng ngó. Cha mẹ có thể nghĩ rằng, trẻ chỉ cần giải trí với những món đề chơi là đủ, nhưng thực ra ngoài việc giải trí thì trò chơi sẽ giúp cho việc phát triển mối “tương tác” giữa cha mẹ và con một cách tích cực. Đây mới là điều cần thiết cho sự hòa nhập của trẻ sau này, mà những biện pháp giáo dục qua sách vở không thể đem lại được.

     Giá trị của trò chơi

    Chơi là một hoạt động thiết yếu trong sự phát triển của mọi trẻ. Thông qua việc chơi các trò chơi và chơi với đồ chơi, trẻ phát triển các kỹ năng cần thiết và quan trọng như khả năng giao tiếp, tư duy trừu tượng, tương tác xã hội, phát triển sự tự trọng và cá tính, khả năng sáng tạo .

    Chơi là gì?

    Chơi là những hoạt động trong một thời gian mà qua đó trẻ được tự do khám phá mọi thứ theo cách riêng và theo những bước riêng của mình với sự vui thích và thoải mái. Các hoạt động do trẻ chủ động chọn lựa để chơi cái gì và chơi như thế nào. Trẻ có thể chơi một mình, chơi với cha mẹ hay với những bạn bè cùng trang lứa.

    Trò chơi có vai trò quan trọng vì nó đặt nền móng cho những kỹ năng mà trẻ dùng để áp dụng trong việc học của mình. Qua việc chơi đi chơi lại, trẻ có thể thực hành những kỹ năng cũ và phát triển những kỹ năng mới. Các hoạt động này giúp trẻ dần dầ tạo dựng sự hiểu biết về con người và mọi thứ xung quanh trẻ. Đó là nền tảng của sự giao tiếp.  Chơi cho phép trẻ thử nghiệm các kỹ năng mà không có nguy cơ bị thất bại, bởi vì thua trong trò chơi không để lại một hậu quả nào, mà đó chính là cơ hội để trẻ biết điều chỉnh và hoàn thiện về tính cách của mình. Trẻ sẽ có sự quyết tâm, có tinh thần kiên trì hơn, biết điều chỉnh các động tác, phối hợp khả năng vận động và nâng cao những phản ứng một cách nhanh nhẹn hơn trong các lượt chơi sau.

    Trong trò chơi, việc thắng – thua chỉ là một khái niệm rất tương đối. Điều này cũng phản ánh tính cách của trẻ, có nhiều cháu có máu “ăn thua” trong trò chơi chỉ muốn mình luôn luôn thắng, và khi thua là giận dỗi, “nghỉ chơi” Có những cháu khác thì biết chấp nhận “thua để làm lại” một cách vui vẻ. Đây cũng chính là những phản ứng mà bố mẹ cần giúp cho con có được, để sau này trong việc học, cũng như các hoạt động khác trong cuộc đời, biết xem đó là một “trò chơi” việc thắng thua, chỉ là một yếu tố kích thích trẻ cần có những cố gắng nhiều hơn, chứ không phải đó là những tổn thương khó hàn gắn.

    Hoạt động chơi bắt đầu từ khi nào ?

    Hoạt động chơi của trẻ bắt đầu từ sự tương tác giữa mẹ/bố với con ngay từ khi trẻ còn nằm trong nôi, thông qua ánh mắt nhìn, trẻ nhận ra khuôn mặt của mẹ, tập phân biệt với khuôn mắt của bố, và có thể đùa nghịch với các ngón tay khi bú mẹ. Sau đó trẻ sẽ mở rộng mối tương tác với những người khác và những đồ vật xung quanh trẻ bằng các vận động với hai bàn tay. Một trong những cách khám phá của trẻ là trò chơi cho vào miệng cắn hay mút tất cả những gì có trong tầm tay. Đây là một hoạt động mang tính khám phá, trẻ muốn biết về các vật chung quanh. Vì thế cha mẹ không nên ngăn cấm con bằng việc đeo găng cho bé, khiến cho việc cầm nắm trở nên khó khăn hơn. Điều cần làm là hãy chọn lọc những vật trong tầm tay của bé, không để những vật quá cứng hay dễ vỡ và lau chùi thật sạch sẽ. Sau một vài tháng thì bé sẽ chuyển qua cách tìm hiểu khác khi biết bò và nhất là khi biết đi thì hoạt động chơi của bé sẽ được mở rộng “phạm vi hoạt động” trẻ sẽ lon ton đi khắp nơi và nếu không biết cách vừa giới hạn, vừa kích thích sự phát triển vận động đúng cách, thì chuyện trở thành siêu quậy là ở trong tầm tay!

    Qua trò chơi, trẻ sẽ phát triển được năng lực và kỹ năng gì ?

    Chúng ta cần đảm bảo là trẻ được trải nghiệm mọi kiểu chơi. Bởi vì các hoạt động chơi có nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau. Các trò chơi giúp trẻ phát triển về 3 lĩnh vực cần thiết nhất đó là : Vận động, ngôn ngữ và trí nhớ. Đây là ba lĩnh vực  cần thiết giúp cho trẻ có khả năng tiếp thu tốt hơn những kiến thức và tạo cho trẻ khả năng hòa nhập  với môi trường xung quanh. Khi cho trẻ chơi, chúng ta phải lưu ý đến những nguyên tắc quan trọng:

    • Trò chơi là một hoạt động giúp cho trẻ vui vẻ và thoải mái, đó không phải là bài tập mà trẻ phải hoàn thành, cũng không phải cuộc thi mà trẻ phải chiến thắng. Không có kẻ thắng và người thua trong những trò chơi, việc đạt haykhông đạt đều có giá trị như nhau nếu nó là kết quả của một cố gắng, tham gia tích cực.
    • Trò chơi là cơ hội cho cha mẹ, con cái gần gũi nhau với tinh thần hoà đồng. Khi chơi thì tất cả đều bình đẳng và phải tôn trọng luật chơi, không ” lợi dụng” danh nghĩa hay quyền hạn làm cha mẹ để “ép” hay “nhường” con, mặc dù ta có thể tự đặt ra cho mình những “yêu cầu” cao hay khó hơn, nhưng tốt nhất, hãy là một đứa trẻ khi chơi cùng con trẻ.
    • Trò chơi mang tính sáng tạo và linh hoạt, nó có thể thay đổi kéo dài, thu ngắn, có thể làm cho dễ hơn hay khó hơn, nhưng nó vẫn có những nguyên tắc và luật lệ mà người chơi phải chấp hành. Đây cũng là một đặc điểm quan trọng, vì sự chấp hành các nguyên tắc trong trò chơi là tự nguyện, nhưng một đứa trẻ biết chấp hành tốt các nguyên tắc của một cuộc chơi, sẽ là một đứa trẻ biết tôn trọng những giá trị của cuộc sống và giá trị của bản thân sau này.

    Trẻ em tiếp thu những kiến thức, kỹ năng rất tốt khi chơi. Cha mẹ thường sốt ruột khi thấy có vẻ như các cháu chơi nhiều hơn học trong giai đoạn mẫu giáo. Đừng lo lắng, chơi là một phương pháp học rất hiệu quả. Tất cả các hoạt động vui chơi mà trẻ tham dự đều xây dựng cho trẻ khả năng nhận thức, tình cảm. Giúp trẻ phát triển thể lực, kỹ năng để làm nền tảng cho việc học tập sau này.

    Những vật hình khối giúp trẻ nhận thức đưọc không gian ba chiều. Trẻ có thể tưởng tượng rất nhiều hình ảnh, nhân vật thông qua các khối gỗ đơn giản ấy. Việc trẻ sử dụng các loại màu sáp, màu nước để nguyệc ngoạc  những hình thù vô nghĩa hay những hình con người thật kỳ lạ chính là cơ sở để giúp trẻ vừa phát huy nhận thức, vừa giải tỏa các ức chế về tâm lý. Không những thế, những hình vẽ về con người còn nói lên được mức độ phát triển trí tuệ của trẻ.

    Khi chơi các trò chơi ráp hình, trẻ sẽ phát triển khả năng suy luận về không gian, biết cách quan sát những kiểu mẫu và chi tiết, thực tập sự phối hợp tay và mắt. Các trò chơi nắn đất sét lại giúp cho trẻ phát huy trí tưỡng tượng cũng như kỹ năng khéo léo của bàn tay. Còn với các trò chơi vận động, điều này giúp trẻ phát triển thể lực, biết phối hợp sự vận động, tăng cường khả năng phản xạ, sự nhanh nhẹn…

    Trò chơi sẽ giúp cho trí tưởng tượng của các em bay bổng, các em có thể hình dung ra rất nhiều hoạt động trong xã hội thông qua trò chơi. Với trí tưởng tượng phong phú các em có thể biến cây gậy thành con ngựa, biến các ghế ngồi thành xe lửa hay xe …tăng.. Đó chính là niềm hạnh phúc lớn lao của tuổi thơ và đó cũng là tiền đề cho khả năng sáng tạo sau nay khi các em khôn lớn.

    Trò chơi cũng giúp cho các em nâng cao tính kỷ luật tự giác, thông qua việc ý thức được các vai trò trong cuộc chơi, chấp hành các quy định của trò chơi một cách tự nguyện. Dần dần điều đó sẽ hình thành ở trẻ một thói quen tốt là tự đặt ra cho mình những nguyên tắc về kỷ luật, làm nền tảng cho các hoạt động sau này.

    Tại gia đình, nếu phụ huynh biết cách chơi với con, không những giúp cho trẻ phát triển, để có thể thích nghi nhanh với các hoạt động tại nhà trường, mà còn giúp trẻ tự tin hơn trong việc giao tiếp với các bạn cùng lứa tuổi.

    Chắc chúng ta sẽ đồng ý rằng, ít khi nào trẻ chơi một mình? Trừ khi lúc trẻ gắn mình với chiếc máy vi tính qua những trò chơi chuyển động trên màn hình. Điều đó thường góp phần tạo nên tính thụ động và ích kỷ nơi trẻ. Còn trong hầu hết các trò chơi, trẻ đều cần có bạn chơi, có thể là một, hai hay nhiều trẻ cùng chơi đùa với nhau. Điều này sẽ giúp trẻ phát huy  được tính tương tác xã hội, đồng thời cũng giúp cho bé trở nên độc lập hơn, trẻ sẽ có khả năng giải quyết vấn đề, phát huy tính tập trung và trí tưởng tượng. Trò chơi còn giúp cho con bạn phát triển các kỹ năng cơ bản cần thiết cho cuộc sống và cho quá trình học tập ở nhà trường.

    Khi chơi trẻ sẽ dần dần ý thức được giá trị bản thân, đây là yếu tố cực kỳ quan trọng để giúp trẻ hình thành nhân cách. Bạn có để ý các trẻ em có các hội chứng rối nhiễu về tâm lý không ? Các trẻ chậm khôn, hiếu động hay tự kỷ thường không biết chơi, cùng lắm là các em chỉ có thể chơi với một số đồ vật, không phải là đồ chơi và không thể chơi với bạn hay chơi cùng các trẻ khác.  Các nhà khoa học đã kết luận rằng, di truyền chỉ có thể quyết định các tiềm năng, nhưng chính môi trường và sự nuôi dưỡng mới có những tác động quan trọng đến trí thông minh của trẻ. Sự kích thích trí tuệ của trẻ trong những năm đầu đời – đặc biệt qua việc cho trẻ vui chơi đúng cách – là hết sức quan trọng hơn bất kỳ một giai đoạn nào khác. Trước đây, người ta thường cho rằng di truyền là yếu tố duy nhất quyết định sự thông minh của trẻ. Tuy nhiên, thời gian gần đây, các nhà khoa học qua những nghiên cứu đã nhận thấy rằng nếu trẻ nhận được những kích thích tích cực của môi trường trong giai đoạn từ 0 -3 tuổi thông qua các hoạt động vui chơi, sẽ giúp cho trẻ phát triển trí thông minh, hình thành những cảm xúc tích cực, tạo cho trẻ từ những khả năng phân tích cho đến các kỹ năng giao tiếp xã hội. Khi trẻ chơi đùa sẽ có sự thay đổi của sóng thần kinh trong não, các cơ quan thần kinh của trẻ sẽ được kích thích để tiếp nhận, xử lí và gửi đi cáctín hiệu. Các hoạt động này sẽ giúp cho hình thành và cố định nhiều hơn  các kết nối thần kinh, giúp gia tăng việc dẫn truyền các tín hiẹu thần kinh. Do đó, khi trẻ chơi các đồ chơi thì đó không đơn thuần chỉ là sự giải trí mà còn giúp cho việc gia tắng trí thông minh và sức khỏe cho trẻ, trẻ sẽ có khả năng học hỏi từ những tác động của môi trường xung quanh. Những trẻ không được vui chơi, chăm sóc thường xuyên sẽ bị hạn chế về khả năng phát triển trí nẵo.

    Chuyên gia tâm lý trường Đại học Yale – tiến sĩ Dorothy G. Singer cho rằng các yếu tố môi trường có những tác động nhất định lên trẻ. Việc trẻ tương tác với người lớn thông qua các trò chơi, cũng như viêc chơi với các bạn cùng trang lứa là rất quan trọng trong việc phát triển các kỹ năng  xã hội cho trẻ, bố mẹ cũng cần dành nhiều thời gian tiếp xúc, trò chuyện với trẻ càng nhiều càng tốt, cần phải phối hợp giữa sự an uỉ vỗ về và tính nghiêm khắc trong việc chăm sóc các em.

    Vì thế, bố mẹ cần có một thái độ tích cực đối với các hoạt động tương giao với trẻ mà trong đó thì  việc vui chơi của trẻ và với trẻ là một trong những hoạt động có giá trị tích cực nhất. Chúng ta phải dành cho trẻ thời gian để chơi cũng như phải có những giờ phút vui chơi cùng con trẻ. Đó mới là tình yêu thương đích thực của cha mẹ đối với con cái.

    Nhiều trẻ sau khi đã mệt nhoài vì việc học ở trường, lại bị tiếp tục nhồi nhét trong những giờ học thêm, nên trẻ không còn thời gian để chơi, tiếp xúc với các đồ chơi, trò chơi khiến trẻ không phát huy được trí tưởng tượng. Không những thế, thông qua các trò chơi, trẻ còn xây dựng được những nhận thức về mặt xã hội, thực hành được những bài học về từ ngữ, văn phạm, có những suy nghĩ tích cực, đa chiều và phân biệt được thực tại và tưởng tượng.


    Một số những kỹ năng cần thiết  được phát triển qua các trò chơi :

    1. Biết lắng nghe : Thông qua các câu chuyện cổ tích, các trò chơi âm nhạc, các bài ca dao, đồng dao, trò chơi gọi tên …Trẻ sẽ nghe và sau đó nhắc lại, kể lại …
    2. Biết tập trung : Các trò chơi xếp gạch, xếp logo, nắn đất sét … sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng này.Điều này sẽ giúp trẻ dễ dàng tập trung vào việc học sau này.
    3. Biết quan sát và phân biệt : Những trò chơi quan sát các điểm giống/khác nhau qua hai hình vẽ tương tự. Hay trò chơi xếp theo thứ tự một cái cây từ lúc mới mọc cho đến khi ra hoa, cách phân biệt hai cái lá tươi và lá khô…
    4. Phát triển sự phối hợp giữa mắt và bàn tay : Bạn có thể vạch hai đường song song, uốn lượn hay zíc zắc và yêu cầu trẻ kẻ một đường vào giữa hai con đường đó… Những trò chơi phát triển vận động, gia tăng sự phối hợp giữa mắt và tay là hết sức cần thiết cho trẻ trong việc tập viết.
    5. Biết nguyên tắc từ trái sang phải : Điều này có vẻ đơn giản, nhưng tập cho trẻ khả năng nhìn từ trái sang phải, rồi nhanh chóng trở lại điểm ban đầu là điều phải được tập luyện : Cầm viết gạch từ trái sang phải, tập đếm các đồ vật từ trái sang phải, chơi các trò chơi chuyền banh hay một món đồ từ trái sang phải… Điều này sẽ giúp trẻ dễ dàng hơn trong việc đọc từ trái sang phải.

     CvTl LÊ KHANH

     

  • Giáo dục sớm : Hãy để con chơi

    Giáo dục sớm : Hãy để con chơi

    Những năm gần đây, các bố mẹ Việt ngày càng quan tâm tới các phương pháp giáo dục sớm dành cho trẻ. Gần như không thiếu một phương pháp nào đang phổ biến trên thế giới bị bỏ qua, từ Trung Quốc, Mỹ, Nhật cho đến Do Thái với hàng trăm cuốn sách và các bộ tài liệu đi kèm được quảng bá là “giúp trẻ thông minh”.

    (more…)

  • Cho con mùa hè khi cha mẹ bận rộn

    Cho con mùa hè khi cha mẹ bận rộn

    LTS: Trang Gia đình lần này sẽ là những trải nghiệm của cha mẹ và con cái trong những ngày đầu hè. Tín hiệu đáng mừng cho thấy, cha mẹ đã ý thức hơn về mùa hè của con, và con cái đã dần được chơi những ngày hè của mình đúng nghĩa.

    (more…)

  • Hãy để bé khám phá đồ chơi

    Hãy để bé khám phá đồ chơi

    Ngày nay, các bậc cha mẹ thường tốn không ít tiền vào việc mua đồ chơi cho con, tới mức khi nhìn lại bản thân họ cũng phải giật mình với số tiền ấy. Vậy mà các bé dường như lại rất mau chán những món đồ chơi ấy.

    (more…)

  • Trò chơi và trẻ em

    Trò chơi và trẻ em

    Đối với phần lớn cha mẹ, nhiệm vụ chủ yếu của trẻ là phải học, nhưng hoạt động mà trẻ quan tâm đến nhất lại là được chơi. Sự mâu thuẫn đó nếu biết dung hòa hay phối hợp sẽ đem lại những kết quả tốt đẹp cho khả năng phát triển của trẻ.

    (more…)

  • Trẻ em và game online

    Trẻ em và game online

    Bé nhà tôi năm nay 7 tuổi rất nghiện máy tính, vì hồi mang thai bé gái thứ 2 tôi có để bé tư do chơi máy tính cho đỡ chán. Đến hôm nay bé làm quấy đòi phải chơi cho bằng được.

    (more…)

  • Mùa Hè là để chơi hay học ?

    Mùa Hè là để chơi hay học ?

    Chưa vào lớp 1 đã miệt mài học chữ, cặp sách nặng lệch cả người… là hiện tượng đang trở nên phổ biến ở Việt Nam. Nhiều người đi tìm trường mầm non cho con, thấy trường nào dạy trẻ chơi nhiều thì phàn nàn: “Trường đó có dạy gì đâu, toàn cho chơi thôi”.

    (more…)

  • Tăng cường tư duy logic qua trò chơi trí tuệ

    Tăng cường tư duy logic qua trò chơi trí tuệ

    Dù cho bé có giỏi làm phép cộng, trừ, nhân, chia đến mấy thì bé vẫn có thể bị ngắc ngứ vào giờ Toán trên lớp nếu bé thiếu khả năng tư duy logic, giúp bé hiểu và tiếp cận đúng cách các vấn đề Toán học.

    (more…)