Trò chơi nói chung là một loại hình giáo dục rất tốt với thanh thiếu niên, nếu chúng ta biết cách tổ chức trò chơi trở nên lành mạnh, có giá trị hữu ích, ngược lại nó sẽ vô bổ có khi phản tác dụng trong khi chơi.

Trò chơi có nhiều rất loại đa dạng, có nhiều cách chơi: trò chơi lớn, trò chơi thi đấu, trò chơi nhỏ, trò chơi dân gian…Thông qua trò chơi giúp cho người chơi rèn luyện trí tuệ, sự nhanh nhẹn, tháo vát, khéo léo, ngoài ra trò chơi còn tạo được sự gắn bó với tập thể, giúp cho người chơi thoát khỏi sự khép nép thụ động và nhanh chóng xoá bỏ sự cách biệt ngại ngùng ban đầu.

 

GIÁ TRỊ TRÒ CHƠI:

Trò chơi cần có mục đích lành mạnh, tính sư phạm, tính giáo dục thì trò chơi mới đạt được hiệu quả giá trị về tinh thần và thể chất của người chơi .

Đạo đức: tạo cho người chơi tính nhẫn nại, đoàn kết, hoà đồng với tập thể, vui tính, vị tha.

Trí tuệ: Giúp cho người chơi có tính sáng tạo có óc quan sát nhanh, nhận định được lời nói nhanh, phán đoán và ứng xử khôn khéo, nhớ được lâu, khéo léo.

Thể lực: Rèn luyện cho người chơi nhanh nhẹn tai mắt, tay chân, có sức bền cao, tăng cường thêm sinh lực, tính chịu khó, tháo vát.

Ngoài những giá trị kể trên, trò chơi còn làm giảm đi những tật xấu như:nóng tính, cộc cằn, hay ăn gian, sửa được những khuyết điểm mà cá nhân hay tập thể bộc lộ khi chơi. Vì thế cần phải có luật chơi rõ ràng, có thi đua, có thưởng, phạt công minh, bất vụ lợi, vô tư.

 

PHÂN LOẠI TRÒ CHƠI:

Trò chơi rất đa dạng và phong phú, trò chơi trên rừng, biển, sông, núi, ngoài trời, trong phòng v.v…Nên rất khó mà phân loại được hết. Nhưng chúng ta có thể căn cứ vào một số điều kiện dưới đây để có thể phân loại trò chơi cho phù hợp với đối tượng chơi . Thông thường người ta chỉ đưa ra hai loại; trong phòng và ngoài trới hoặc trò chơi động và tĩnh mà thôi.

Ở đây xin giới thiệu một số điều kiện để phân loại trò chơi cho phù hợp:

 1. Theo tính chất nội dung:

a/ Trò chơi phản xạ: (qui ước về động tác lời nói ).

Phản xạ thuận (làm theo khẩu lệnh). Vd: thụt – thò (nói thụt thì thụt tay vào, thò thì thò tay ra) hoặc nhảy ra – nhảy vô.

Phản xạ nghịch (làm ngược lai với khẩu lệnh ). Vd: trò chơi ra, vô (quản trò hô ra thì nhảy vô, hô vô thì nhảy ra).

Phản xạ chéo (nói và làm thế nay thì nói và làm thế khác). Vd; quản trò vừa hô “cái mũi của tôi” vừa bấm lỗ tai, thì người chơi phải hô “lỗ tai của tôi” vừa nắm lỗ mũi của mình.

 

b/ Trò chơi trí tuệ:

Là một loại nghiêng về trí tuệ, phải sáng tạo và quan sát nhanh, phải suy luận, phán đoán, thì mới chơi tốt được. Trò chơi này luôn có qui định về mặt thời gian (hỏi-đáp). Vd: Tìm nhạc trưởng, Nhìn hành động đoán nghề …

 

c/ Trò chơi vận động:

Vận động nhẹ : ngồi tại chỗ, có thể kết hợp hát với sinh hoạt vòng tròn, đòi hỏi sự khéo léo và nhạy bén. Vd: chuyền dép hoặc nón (bắt bài hát tập thể rồi bắt đầu chuyền, dứt bài hát mà dép hoặc nón tới ai thì người đó bị). Làm thợ săn – cọp và súng.

Vận động mạnh: dùng nhiều sức lực nhanh nhẹn, tháo vát, chơi được cả tập thể. Vd: Xỏ kim, bắn thuyền, Chim vào lồng, đua thuyền, đi guốc dài …

 

d/ Trò chơi cảm giác:

Đây là loại trò chơi phải sử dụng thị, thính, vị, xúc, khứu giác, nó còn đòi hỏi phải kết hợp đến sự khéo léo, phán đoán , quan sát.

Vd: Trò chơi Kim (Cho người chơi quan sát một số vật dụng, sau đó đậy lại bắt người chơi phải ghi lại, hoặc nói lai có bao nhiêu vật trong đó.

Trò chơi về khứu giác (cho một vài loại gia vị như tỏi, ớt, tiêu v.v…vào một túi nhỏ cho người chơi ngửi và đoán có bao nhiêu loại gia vị).

Trò chơi về thính giác : Bịt mắt nghe tiếng còi ( tìm đúng hướng người thổi )

 

e/ Trò chơi kết hợp :

Ngoài ra, còn có những trò chơi phối hợp giữa vận động và trí tuệ, hay giữa phản xạ và vận động. Điều này tùy thuộc vào khả năng xây dựng và phối hợp của người tổ chức. Thông thường thì ta chỉ nên kết hợp 2 tính cách, chứ không nên phức tạp hóa, đòi hỏi người chơi phải vừa động não vừa vận động tay chân khiến mất đi mục đích quan trọng nhất là sự vui vẻ mà trò chơi đem lại cho người chơi ( Chủ yếu là trẻ em )

 

f/ Trò chơi lớn :

Còn gọi là trò chơi qua trạm. Tùy theo độ tuổi, và năng lực có thể tổ chức từ 3 đến 5 trạm, người chơi chia thành từng nhóm (Đội) phải đi theo lộ trình nhất định được đánh dấu bằng các dấu đường ( vẽ bằng phấn hay bằng các cành cây, đá cuội xếp lại ). Ở mỗi trạm, người chơi phải thi hành một yêu cầu hay trả lời được một số câu hỏi , thực hiện một kỹ năng nào đó …

Trò chơi lớn thường được tổ chức trong các kỳ trại, dã ngoại và kéo dài ít nhất là 1 – 2giờ. Đội nào đạt được những yêu cầu về thời gian, khả năng giải đáp đúng các câu hỏi và thực hiện tốt các kỹ năng sẽ đạt giải nhất.

Muốn tổ chức trò chơi lớn, phải có ban quản trò có kinh nghiệm và chuyên môn để kiểm tra, đánh giá đúng năng lực của người chơi, không nên tổ chức hời hợt, không có các thách thức cần thiết làm giảm đi giá trị của hoạt động này.

 

2. Theo đối tượng tham gia:

Đối tương chơi trò chơi rất quan trọng, nên người quản trò phải chú ý thêm lứa tuổi giới tính để tổ chức hoặc điều khiển cách chơi cho phù hợp.

Đối tượng nam: Cách chơi và luật chơi đơn giản nhưng đòi người chơi nhiệt tình , nên có vận động mạnh, tạo hào hứng liên tục, trò chơi luôn thay nhanh mới lạ, gay cấn, sôi động, rèn luyện thể lực, tháo vát, nhanh nhẹn, giáo dục tính thi đua, không ích kỉ, vị tha, trung thực , luôn sẵn sàng. ( Chủ yếu là các trò chơi vận động ).

Đối tượng nữ : Cách chơi và luật chơi đơn giản, không vận động quá sức gây mệt, thường nên kèm bài hát, múa rèn luyện tính chịu khó quan sát, giáo dục tính hiền hoà, vui tươi chăm chỉ, nên chọn những trò chơi nhẹ nhàng. ( Chủ yếu trò chơi trí tuệ, cảm giác)

Đối tượng nam và nữ: Cách chơi và luật chơi hơi khó, vận động mạnh, tạo sự thi đua không ngừng của các nhóm, rèn luyện sự phán đoán nhanh, tính đồng đội nhạy bén, tạo sự thân thiện, hoà đồng tập thể. Điều lưu ý là cần tránh các hoạt động đụng chạm cơ thể nhất là các khu vực nhạy cảm, tránh sự lạm dụng hay e dè của người chơi.

 

3. Theo số lượng và thời gian:

Chúng ta nên chú ý thêm về số lượng người chơi và thời gian chơi, không thể nào mà 10 người chơi trò đó, mà 100 người cũng chơi trò đó được, xin giới thiệu một số kinh nghiệm như sau:

Số lượng người chơi từ 15-50 người nên tạo bầu không khí vui nhộn lúc đầu, tốt nhất nên sinh hoạt vòng tròn hoặc hát bài hát tập thể, sau đó có thể tổ chức chơi một số trò chơi vận động nhẹ, thời gian không quá 60 phút.

Số lượng người chơi từ 50-100 người nên tổ chức trò chơi vận động mạnh, có tính thi dua cao, luật chơi nên đơn giản, có thể tổ chức được trò chơi lớn hoặc trò chơi đêm. Thời gian chơi có thể từ 60-120 phút. số lượng người từ 100-600 người hoặc nhiều hơn nữa, nên lựa trò chơi mà mọi người cùng tham gia được hết, ngoài ra có thể tổ chức nhiều hoạt động cùng lúc với nhiều nhóm chơi và nhiều quản trò. Như thế mới thu hút được mọi người cùng chơi. với số lượng này, không khí ban đầu rất quan trọng, cần tạo sự hào hứng ban đầu, thì những phút về sau luôn luôn sẽ sôi động.

4. Theo địa điểm:

Trò chơi trong phòng: không gian giới hạn do tường, vách và đồ đạc, nên tạo bầu không khí nhẹ nhàng, dùng trò chơi vận động nhẹ, không quá dài, nên thay đổi liên tục trò chơi, tạo sự vui nhộn, rồi hãy vào những sinh hoạt trọng tâm.

Trò chơi ngoài trời: không gian rộng rãi và thoáng như sân chơi, vườn cây, bãi biển, đất trại thì dùng các loại trò chơi vận động mạnh, có thi đua, nên tạo bầu không khí luôn luôn sôi động.

 

II.QUI TRÌNH THỰC HIỆN TRÒ CHƠI:

1. Công việc chuẩn bị phải lưu ý:

Đối tượng và số lượng: Quen hay chưa quen? Số lượng người tham gia? Thái độ và trình độ? Giới tính?

Địa điểm và thời gian: Trong nhà hay ngoài trời, chỗ chơi rộng, nắng gió, cây nhiều, phòng rộng hay hẹp…Cần phải tính toán thời gian chơi cho phù hợp, từ khi bắt đầu chơi cho đến khi kết thúc.

Lựa chọn nội dung chơi: Thực hiện những trò chơi cho vừa sức và trình độ người chơi, cần truyền tải những nội dung gì về chuyên môn, kỹ năng, ngành nghề…có định hướng.

Vật dụng chơi: chuẩn bị vật dụng chơi, quà thưởng (nếu có) tại chỗ chơi có thể sử dung được vật dụng gì? Vd: chơi banh – gậy thì chuẩn bị banh và gậy.

 

2. Thực hiện trò chơi:

Ổn định tổ chức : Trước khi chơi có thể cho hát tập thể , hô băng reo , chia tổ thi đua.

Giới thiệu trò chơi : Quản trò phải giải thích rõ ràng cách chơi, chơi đúng, sai, nói tên trò chơi, chơi thử một vài lần tạo cho người chơi quen với trò chơi.

Chơi thật và tổng kết ; Khi chơi thật, có thể góp ý cách chơi để người chơi lần sau chơi cho đúng, phạt nhẹ nhàng, không chế diễu gây xấu hổ cho người thua cuộc và cũng không qua đề cao người hay nhóm thắng cuộc. Cần tạo bầu khí vui nhộn, tạo cho người chơi luôn có cảm giác thoải mái.

Chú ý: Nếu trò chơi quá quen thuộc hoặc quá dễ nên nhanh chóng chuyển sang trò chơi khác để tránh sự nhàm chán, trò chơi mà bị sai quá nhiều sẽ mất đi tính hấp dẫn của nó.

 

Lê Khoa St.

( Nguồn www.Pho.Edu.vn )