Tư vấn  là gì?

Tư vấn (Consulting)  là cách  mà một nhà chuyên môn trong một lĩnh vực nào đó sẽ giảng giải, cắt nghĩa hay đưa ra lời khuyên cho bạn trong một vấn đề hay một khía cạnh của cuộc sống. Tư vấn có tính một chiều. Nhà tư vấn không có quyền quyết định sự việc hay các vấn đề. Tuy nhiên, người tư vấn được xem giống như người dẫn dắt và chỉ đường khi bạn đang gặp khó khăn.

Tư vấn tâm lý là gì?

Tư vấn tâm lý là một hoạt động đóng góp ý kiến, cho lời khuyên của nhà tâm lý đến người có vấn đề về tâm lý, dựa trên những hiểu biết, kinh nghiệm và kiến thức để giúp họ giải quyết vấn đề của mình. Nhà tư vấn tâm lý đóng vai trò chủ động, tích cực còn thân chủ thì thụ động nghe theo sự khuyên bảo của nhà tư vấn.

Hoạt động này là hoạt động một chiều từ  phía nhà tư vấn tâm lý. Chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn thậm chí chỉ cần một buổi gặp gỡ, trao đổi với nhau. Tư vấn được hiểu rộng hơn là một việc cho lời khuyên hay cho ý kiến từ một chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó. Tuy nhiên giá trị mà một nhà tâm lý cần mang lại cho thân chủ không đơn thuần chỉ là cho ý kiến chuyên môn mà còn là sự sẻ chia, thấu cảm và  giúp đỡ họ tự vượt qua, tự điều chỉnh và tự định hướng dưới sự hỗ trợ của nhà tâm lý như một người đồng hành.

Tham vấn Tâm lý là gì ?

Tham vấn tâm lý có tên tiếng anh là Couselling, là một hình thức trợ giúp tâm lý phổ biến và có lịch sử lâu đời tại châu Âu. Đó là  một quá trình tương tác nhằm giúp đỡ thân chủ cải thiện cuộc sống bằng cách khai thác, nhận thức và thấu hiểu những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của họ,

Theo Unicef: “Tham vấn là một mối quan hệ, một quá trình trong đó nhà tham vấn giúp thân chủ cải thiện cuộc sống của họ bằng cách thấu hiểu và nhìn nhận được nhận thức, cảm giác và hành vi của họ. Nhà tham vấn không giải quyết vấn đề cho thân chủ”.

Nói cách khác thì  “tham vấn và xây dựng mối quan hệ giữa nhà tham vấn và thân chủ. Trong đó, nhà tham vấn là người lắng nghe, sẻ chia, thông cảm và hỗ trợ thân chủ trong việc kiểm soát cảm xúc và tự định hướng cho các vấn đề của mình”.

Tham vấn là một Tiến Trình có mở đầu, diễn biến và kết thúc. Một tiến trình tham vấn cần có sự Tương Tác (chia sẻ – giúp đỡ) một cách tích cực, và mang tính động lực. Trong tiến trình, nhà tham vấn phải luôn Tìm kiếm Tiềm Năng trong thân chủ bằng cách khơi gợi cảm xúc và hành động tích cực nơi thân chủ. Để từ đó, thân chủ có thể nhìn nhận rõ hơn về vấn đề của mình và mong muốn giải quyết các vấn đề đó. Cuối cùng, sau khi thân chủ có thể nhìn thấy tiềm năng của bản thân thì nhà tham vấn cần tôn trọng quyền Tự Quyết của họ..

Bản chất của Tham vấn Tâm lý

Đây là một tiến trình tương tác giữa nhà tham vấn và thân chủ thông qua sự trao đổi, chia sẻ thân mật, chân tình giúp thân chủ hiểu và chấp nhận thực tế của mình, tự tìm thấy tiềm năng của bản thân để giải quyết vấn đề của chính mình.

hoạt động tham vấn tâm lý là một tiến trình kéo dài có mở đầu, diễn biến và kết thúc. Tiến trình ấy không chỉ đơn giản là một hay hai buổi gặp mặt, làm việc. Đó cũng không phải đơn thuần chỉ ở trong khoảng thời gian và không gian thân chủ và nhà tham vấn gặp gỡ mà nó là cả một quá trình có sự tác động từ cả hai phía nhằm tạo nên sự thay đổi và phát triển của chính thân chủ.

Tiến trình tham vấn tâm lý sẽ giúp cho thân chủ nhận thấy rõ hơn vấn đề mà mình đang gặp phải, Từ đó, thân chủ có thể tự đưa ra sự lựa chọn và quyết định dưới sự hỗ trợ và định hướng của nhà tham vấn. Nhiều thân chủ sau quá trình tham vấn cảm thấy bản thân có sự tiến bộ về cảm xúc, trưởng thành hơn về mặt kiến thức, suy nghĩ, cảm nhận của mình về thế giới xung quanh…

một ca tham vấn tâm lý không phải là sự chỉ dẫn của nhà chuyên môn mà nó là một quá trình có sự tương tác giữa đôi bên, cùng nhau nhận thức vấn đề và cùng tìm ra hướng giải quyết. Trong đó quyết định thuộc về thân chủ, còn nhà tham vấn chỉ đóng vai trò hỗ trợ, mà thôi

Tham vấn tâm lý là một sự tương tác

Ca tham vấn tâm lý là những cuộc trò chuyện giữa nhà tham vấn và thân chủ. Đó không phải là quá trình làm việc đơn phương của nhà tư vấn mà phải có sự hợp tác tích cực từ phía người được tham vấn. Hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào thái độ và sự hợp tác của thân chủ khi đã tìm ra vấn đề và cách giải quyết vấn đề ..

Chỉ khi nào mối quan hệ này thật sự tốt đẹp thì thân chủ mới có thể dễ dàng, thoải mái bộc lộ bản chất của mình, nói thật nhất về vấn đề của mình. Tất nhiên sự trung thực phải đến từ hai phía vì đây là nguyên tắc đạo đức hành nghề.

Tham vấn tâm lý là một quá trình tìm kiếm tiềm năng

Bất kể ai cũng sở hữu những tiềm năng chưa bộc lộ hoặc không được nhận ra. Nhiệm vụ của nhà tham vấn tâm lý là bằng một cách nào đó giúp thân chủ  nhận ra được tiềm năng của mình và vận dụng nó để giải quyết khó khăn của mình một cách tốt nhất. Sau đó nhà tham vấn tâm lý lại giúp cho thân chủ tự nhận ra được đó là điểm mạnh để từ đó có thể phát huy nhằm giải quyết vấn đề. nhà tham vấn phải tìm cách để thân chủ tự nhận ra là điều tốt nhất.

Một nguyên tắc trong tham vấn tâm lý là sự tôn trọng quyền tự quyết của thân chủ. Không làm thay, làm thế mà chỉ là hỗ trợ, giúp đỡ thân chủ quyết định và thực hiện. Nhà tham vấn phải biết giới hạn của mình nên dừng lại ở đâu và thân chủ cũng cần phải nhận thức được rằng chính mình mới có quyền quyết định, chịu tránh nhiệm trước vấn đề của mình.

Ý nghĩa của việc tôn trọng quyền tự quyết giúp cho thân chủ trở nên tự tin, mạnh dạn hơn. Họ có thể đương đầu với những thử thách tiếp theo mà không cần phải có sự trợ giúp của nhà tham vấn.

Khi tiến trình tham vấn kết thúc có nghĩa là mối quan hệ kết thúc. Tuyệt đối không chấp nhận những vấn đề tình cảm cá nhân nảy sinh trong quá trình này. Điều này cũng hoàn toàn dễ hiểu bởi vì khi một người đứng trước những khó khăn tâm lý không tìm ra được lối thoát thì bỗng dung lại thấy được ánh sáng khi nhận được sự giúp đỡ của nhà tham vấn thì khó có thể tránh khỏi những tình cảm đặc biệt. Tuy nhiên điều này sẽ phải dừng lại ngay lập tức và đây cũng là một nguyên tắc hành nghề mà nhà tham vấn tâm lý cần phải chú ý.

Sự khác biệt giữa tham vấn tâm lý và tư vấn tâm lý

TIÊU CHÍ	THAM VẤN TÂM LÝ	TƯ VẤN TÂM LÝ
Về mục tiêu	Tham vấn tâm lý là một cuộc trao đổi giữa nhà tham vấn với một hoặc một vài người đang cần sự hỗ trợ để đối mặt với khó khăn hoặc thách thức trong cuộc sống. Nhằm giúp cá nhân nâng cao khả năng giải quyết vấn đề tâm lý của mình sau khi được tham vấn.	Tư vấn tâm lý là một cuộc trình bầy của một “chuyên gia” về một lĩnh vực nhất định với một hoặc nhiều người đang cần sự chỉ dẫn về lĩnh vực đó, để thấu hiểu các vấn đề còn thắc mắc.
Về tiến trình	Nhà tham vấn hỗ trợ thân chủ ra quyết định bằng cách giúp họ xác định và làm sáng tỏ vấn đề, xem xét tất cả các khả năng, và đưa ra lựa chọn tối ưu nhất cho chính họ sau khi xem xét kỹ lưỡng các quan điểm khác nhau. Do đó, tham vấn tâm lý là một tiến trình gồm nhiều cuộc nói chuyện hoặc gặp gỡ liên tục trong một thời gian để tìm ra giải pháp tốt nhất cho một vấn đề.	Tư vấn là cung cấp thông tin hay đưa ra lời khuyên. Nhà tư vấn giúp thân chủ ra quyết định bằng cách đưa ra những lời khuyên “mang tính chuyên môn”. Do vậy nó chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn, giải quyết vấn đề tức thời và có thể không hiệu quả !
Về mối quan hệ	Tham vấn tâm lý lại có mối quan hệ ngang bằng, bình đẳng và dòi hỏi sự tương tác rất chặt chẽ và tích cực ở cả đôi bên. Nhà tham vấn thông cảm và chấp nhận vô điều kiện với những cảm xúc và tình cảm của thân chủ, từ đó thân chủ làm chủ cuộc nói chuyện: Nhà tham vấn lắng nghe, phản hồi, tổng kết và đặt câu hỏi.	Trong tư vấn tâm lý thì mối quan hệ có thể là trên-dưới, giữa một nhà chuyên môn  Còn bên kia là người gặp phải vấn đề tâm lý nào đó mà không biết cách giải quyết thế nào cần đến lời khuyên từ nhà tư vấn tâm lý. Mối quan hệ ở đây không đòi hỏi sự tương tác tích cực từ phía người được tư vấn.
Về sự tương tác	Nhà tham vấn phải xây dựng lòng tin với thân chủ và thể hiện thái độ thừa nhận, thông cảm và không phán xét. Sự thành công phụ thuộc vào kỹ năng tương tác của nhà tham vấn để giúp đối tượng có thể nhận ra được vấn đề của mình, hiểu mình để từ đó tìm kiếm giải pháp phù hợp và thực hiện nó.	Hình thức can thiệp là cung cấp thông tin và lời khuyên nên sự thành công phụ thuộc vào những kiến thức chuyên sâu của nhà tư vấn tâm lý chứ không dựa vào sự thông cảm và gắn bó.
Về cách thức	Nhà tham vấn có kiến thức về hành vi và sự phát triển của con người. Họ có các kỹ năng nghe và giao tiếp, có khả năng khai thác những vấn đề và cảm xúc của thân chủ. Đồng thời, thể hiện sự tin tưởng vào khả năng tự ra các quyết định tốt nhất của thân chủ; vai trò của nhà tham vấn chỉ là để “lái” cho các thân chủ đến những hướng lành mạnh nhất. Giúp thân chủ nhận ra và sử dụng những khả năng và thế mạnh riêng của họ	Nhà tư vấn có kiến thức về những lĩnh vực cụ thể và có khả năng truyền đạt những kiến thức đó đến người cần hỗ trợ hay hướng dẫn trong lĩnh vực đó. Họ với thân chủ về những quyết định họ cho là phù hợp nhất đối với tình huống của thân chủ thay vì tăng cường khả năng của thân chủ. Việc tập trung vào thế mạnh của thân chủ không phải là xu hướng chung của tư vấn

 

Như vậy đây là hai hình thức hỗ trợ tâm lý khác nhau. Vậy nên chúng ta cần hiểu rõ tư vấn tâm lý và tham vấn tâm lý là gì, vai trò chức năng của mỗi loại hình ra sao để có thể tìm kiếm dịch vụ phù hợp nhất với vấn đề của mình.

CVTL Lê Khanh ( Tổng hợp )