Danh mục: Gia Đình

  • CHUYÊN GIA ƠI ! HÃY NÓI CHO NÓ NGHE !

    CHUYÊN GIA ƠI ! HÃY NÓI CHO NÓ NGHE !

    Sáng nay, ngồi tư vấn qua điện thoại cho một bà mẹ ở xa, bà muốn đưa đứa con học lớp 10 của mình đến gặp chuyên gia tâm lý – vì nó quậy quá , không chịu nghe lời bố mẹ, dù bà đã “năn nỉ” lẩn trách mắng! Bà nghĩ rằng, có lẽ mang đến cho chuyên gia – “tư vấn – dạy dỗ” “vài buổi” nói cho nó nghe …thì chắc nó sẽ ngoan trở lại ! Bà không hiểu rằng, nếu chỉ nói thôi mà có thể thay đổi một thói quen, một thái độ thì thế gian đã là một Thiên Đường !

    Đây không phải là lần đầu , mà đã có khá nhiều trường hợp mang con đến tư vấn, thậm chí ngay khi chính đứa con yêu cầu – cũng không thể chỉ trong vòng vài câu nói, một hai buổi tư vấn mà con có thể trở nên “ngoan”. Trước hết, hãy thử nghĩ mà xem – con đã “trở nên hư” từ khi nào ? Đâu phải một sớm một chiều mà con đã “hết nói nổi, hết dạy nổi” ! Mà đó là một “tiến trình” ! Nếu đã có một tiến trình trở thành con hư – thì cũng cần phải có một tiến trình để trở lại thành con ngoan ! ( mà thế nào là ngoan thì lại là 1 vấn đề khác )

    Có một thực tế mà ai cũng biết – con hư đâu phải tại con ? nhưng khi đối diện với những lỗi lầm, lúc nào bố mẹ cũng chỉ thấy cả một trời sai lầm và hư hỏng nơi đứa con. Con lười học ? lười giúp bố mẹ, lười tắm rửa… con ham chơi games, con kết bạn với lũ hư hỏng, con không chịu nói chuyện với bố mẹ… trăm tội đổ đầu con ! Thế rồi, nó hư thì chửi, đánh, răn đe, dọa nạt nó, cho nó hết hư – chứ tôi rất thương nó mà ? Tôi chỉ yêu cầu nó ngoan ngoãn học hành, lúc nào cũng có điểm 10 mang về như con người ta, đi thưa về trình, gọi dạ bảo vâng như con người ta ! Lúc nào cũng phải như con người ta – chứ không phải là như “chính mình” ! Tôi đâu có bắt nó làm việc nhà ? nó muốn thì nó làm, ai cấm, nhưng nhiệm vụ của nó chỉ là học, học sáng, học chiều học tối …. Nó đòi cái gì là có cái nấy, muốn iphone, ipad gì cũng có , bữa cơm không chịu ngồi vào bàn, sẽ bưng lên tận phòng. Quần áo thay ra, mẹ lui cui gom đi giặt … Ngôi phân tích một hồi thì hầu như chỉ thấy sự chiều chuộng và áp đặt, chứ không phải là sự quan tâm và nghiêm khắc ! Nói thêm một hồi nữa thì mới thấy bố mẹ đã có những lời nói và ứng xử không phù hợp, và điều quan trọng là sự chăm sóc giữa bố và mẹ thường mâu thuẫn nhau! Trẻ sẽ nghe ai và cãi ai ?

    Có gia đình coi trọng tiền bạc, ai có thu nhập cao, người đó là sếp ! Có gia đình theo truyền thống “gia trưởng” kiểu nào ông bố cũng là ông quan trong nhà ! Có trường hợp thì bố chỉ biết ra ngoài kiếm tiền , bỏ mặc con cho mẹ dạy, nhưng khi mẹ nghiêm khắc với con, thì bố lại cưng chiều. Cũng có những gia đình, bố mẹ ít học, chỉ biết cặm cụi làm ăn, không biết mở lời với con bằng những lời yêu thương, hay những câu “có cánh” – Khi con học lên cao, lại vừa hãnh diện về những thành tích học tập của con, có khi đem khoe khắp nơi, lại vừa nể nang cái “ vị trí” của con và vô tình cho con lên đầu lúc nào không biết rồi mới than, sao nó hỗn quá !.

    Một xã hội ổn định là ai ở đúng vị trí của họ ( còn bây giờ thì cứ ở yên trong nhà ! ) Một gia đình ổn định là bố mẹ và con ở đúng vị trí của nhau ! Bố mẹ phải chấp nhận và biết tôn trọng chính mình cũng như chấp nhận và tôn trọng vị trí của con ! Nghe đến hai chữ tôn trọng sao mà trịch thượng gớm ! Từ trước đến giờ – con cái là phải vâng lời , cha mẹ nói ra chỉ có đúng và rất đúng ! Sao lại phải tôn trọng con ? Cũng như trong nhà trường, học sinh phải tôn trọng thầy cô và trong xã hội, thì trẻ con phải tôn trọng người lớn ! – Điều đó đúng, đó là tôn ti trật tự ! Nhưng nếu bố không ra bố, mẹ không ra mẹ, thầy không ra thầy, người lớn không ra người lớn thì sao ? Ăn nói gian dối, hứa không giữ lời, nói một đằng làm một nẻo mà đòi sự chấp hành và tôn trọng ?

    Con hư, không phải một ngày mà hư, gia đình xáo trộn không phải chỉ do một vài biến cố mà xáo trộn, xã hội đảo điên, không phải chỉ vì vài biện pháp áp dụng tầm bậy ! Tất cả là do những cách thức và hành vi ứng xử với nhau, do những biện pháp giáo dục và hướng dẫn không phù hợp mang tính áp đặt, cửa quyền kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm !

    Muốn thay đổi một đứa con hư, cũng không phải bằng vài câu nói hay những lời kêu gọi bùi tai, khiến trẻ có thể thay đổi ngay lập tức ! mà phải là những biện pháp cư xử với sự tôn trọng lẫn nhau, từ những chuyện nhỏ nhặt được thực hiện trong gia đình mỗi ngày và mỗi ngày! Không thể nói cho nó nghe mà hãy làm cho nó hiểu và chấp nhận với tấm lòng tôn trọng và yêu thương .

    Lê Khanh – Trung Tâm GDĐB Diệp Quang ( An Giang )

  • SỐNG CHẬM VỚI GIA ĐÌNH

    SỐNG CHẬM VỚI GIA ĐÌNH

    “ Trống tràng thành lung lay bóng nguyệt – Khói cam tuyền mờ mịt thức mây” Hai câu thơ nói lên sự báo động về một cuộc chiến hủy diệt ngày xưa – tưởng như chỉ còn trong quá khứ với những cuộc chiến tranh đã qua đi . Nhưng giờ đây tuy không có tiếng trống báo động, không có khói báo nguy, và  tiếng súng cũng chưa ngớt, thế mà lại có một cuộc chiến khốc liệt hơn – không chỉ ở phạm vi quốc gia hay khu vực mà đã lan rộng khắp nơi, đã khiến nhiều thành phố hoang vắng, bầu trời mịt mù thuốc “khử trùng” và làm chao đảo gần như mọi quốc gia, mọi thể chế chính trị trên toàn thế giới.

    Điều mà các cuộc chiến mức độ thế giới  không làm được, điều mà những thảm họa như cháy rừng, bão lũ hay hạn hán trên diện rộng không làm được, thì chỉ trong một thời gian ngắn chưa đầy 6 tháng, con virus nhỏ bé đã làm được! Nó không chỉ gây ra sự lo sợ do cái chết đem lại như bao thảm họa khác –nếu so với con số người chết vì chiến tranh, hay vì giao thông, vì ung thư… thì virus Vũ Hán này chưa là cái gì ! ( năm 2019 mỗi ngày có 21 người chết vì tai nạn giao thông và 300 người chết vì ung thư tại VN! ) Ấy thế mà nó đã làm cho cả thế giới lên cơn …khủng hoảng ! Các quốc gia đã lao đao suy kiệt kinh tế, Thủ tướng Italy khóc trên truyền hình và thủ tướng Anh phải cách ly tại nhà!

    Nhưng điều quan trọng mà chưa có sự khủng hoảng nào làm được , đó  là sự nhìn nhận lại những giá trị trong cuộc sống hàng ngày . Người bi quan thì tưởng như tận thế, còn những người lạc quan thì lại thấy như một sự cải thiện môi trường sống, giảm thiểu sự ô nhiễm do khí thải, do rác thải , giảm sự ùn tắc giao thông, sự quay cuồng trong những đám đông để làm việc – vui chơi rồi sinh ra muôn ngàn tệ nạn !

    Trong một bình diện nhỏ hơn, thì con virus này đã tạo cơ hội cho những thành viên trong gia đình có cơ hội nhìn lại nhịp sống của mình, nhìn lại những gắn kết đã lỏng lẻo trong thời gian qua, những sự quan tâm đã trống vắng trong mỗi một thành viên gia đình để có thể bắt đầu đi tìm niềm vui trong chính gia đình mình.

    Tại Đan Mạch , có một cách sống gọi là “Hygge” là từ dùng để chỉ cảm giác ấm áp, an toàn và thư giãn, tận hưởng từng khoảnh khắc nhỏ trong cuộc sống gia đình. “Hygge” tồn tại trong mọi nét văn hoá của người Ðan Mạch, từ trang trí nhà cửa, ẩm thực đến tặng quà tri ân.  Cùng những bạn bè thân quý hưởng bầu không khí ấm áp với nhau là Hygge. Những cây nến cháy sáng trên bàn ăn có hoa là Hygge. Hygge còn là cùng đi xem một cuốn phim hay. Cùng nhau vui vẻ dự bữa ăn ngoài trời là hygge. Chính văn hóa hygge làm cho người Ðan Mạch nổi tiếng là những người hạnh phúc trên thế giới.

    Trong văn hóa người Việt, với lối sống đại gia đình xưa kia, cũng không thiếu gia đình coi trọng những buổi họp mặt ( Cúng giỗ, Lễ Tết, sinh nhật ) hay những buổi ăn chung, chơi chung để tạo ra một bầu khí ấm cúng… Tuy nhiên, với cuộc sống trước đây thì những hoạt động đó ngày càng hiếm hoi, nó không còn là hoạt động bình thường mà là những cơ hội ít ỏi để duy trì sự an yên. Trong nhiều trường hợp, chính tình trạng thiếu nối kết trong gia đình, thiếu những bữa ăn chung, thiếu những quan tâm hay các món quà dành cho nhau , đã khiến cho từng thành viên gia đình trở nên khép kín, thu mình lại trong cái vỏ bọc tự kỷ, đến nỗi tưởng như là trầm cảm hay suy nhược thần kinh ! Đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên, mà lối sống cơm hộp và smartphone đã khiến cho các em không còn được hưởng cái bầu khí cùng nhau sinh hoạt trong gia đình. Để từ đó nãy sinh ra bao nhiêu chứng rối nhiễu tâm lý !

    Buổi sáng thức dậy đã vội vã đến trường, buổi trưa với bữa cơm ở căn tin, đến chiều mệt nhoài quay về nhà, thì lại dính vào cái điện thoại, cái máy tính hay lại ở trong lớp học thêm ! Vội vã, căng thẳng và mệt mỏi ! Cả ngày thứ Bảy Chủ Nhật cũng vẫn phài đi học, vẫn phải làm thêm, vẫn phải sống ngoài xã hội, và gia đình chỉ còn là một nhà trọ để về ngủ qua đêm !

    Giờ đây, với khẩu hiệu : Ai đang ở đâu – ở yên tại đó… thì gia đình “bỗng nhiên” trở thành một pháo đài “tử thủ” ! Có người lên kế hoạch “du lịch” Từ Phòng khách sang phòng ăn, từ phòng ăn quay về nhà tắm và kết thúc ở phòng ngủ ! Có người lên kế hoạch học và dạy học online, có người thì chiến đấu với nồi niêu xoong chảo, làm ra đủ loại món ăn độc đáo để lấp đầy sự rảnh rỗi mà không nông nổi ! Nhưng vẫn chưa có nhiều người biết đến câu : Cùng nhau chúng ta sẽ chiến thắng !

    Chúng ta không phải chiến thắng con virus, vì đến nay vẫn chưa có vaccin chủng ngừa hay kháng sinh điều trị hữu hiệu, còn sự thành công là tùy vào các biện pháp y tế khác nhau cùng với chính sức đề kháng của cơ thể mỗi người. Chúng ta cũng không phải chiến thắng để lại được tiếp tục đi làm, đi học, đi kiếm tiền và đi giải trí như xưa dù đó là điều mong muốn lớn nhất! Vì chắc chắn điều đó sẽ đến không sớm thì muộn, nhưng bây giờ thì chưa ! Điều  mà chúng ta cần chiến thắng ngay lúc này là chiến thắng được nỗi cô đơn và cách biệt tại chính gia đình của mình. Nỗi cô đơn đã và đang hiện hữu trong  mỗi người chúng ta từ cái..thời phải chạy theo guồng máy của xã hội, vắt kiệt sức cho những mục tiêu khác nhau và ước ao một ngày có 48 tiếng để ..kiếm tiền!

    Có thể có nhiều người làm được công việc ưa thích, may mắn kiếm được nhiều lợi nhuận và công danh trong cuộc sống, nhưng cũng không thiếu kẻ vất vả lao đao, làm sấp mặt để cho kẻ khác hưởng,  chịu sự bóc lột và lợi dụng mà không thể phản ứng vì chén cơm, manh áo hay cái bả vinh hoa. Có người chịu cúi đầu trước những kẻ có quyền, có sức mạnh hơn mình chỉ vì hèn nhát, hay ngây thơ !  Con Virus tuy không thể biến chúng ta thành những kẻ hạnh phúc vì ..thất nghiệp, hay có năng lực nhiều hơn để bóp mũi những kẻ đáng ghét, mà nó chi cho chúng ta có một thứ rất thiếu thốn từ trước đến nay : Đó là thời gian để suy nghĩ ! Trước đây, chúng ta cũng suy nghĩ đó chứ, nhưng là suy nghĩ đến bạc đầu để làm sao làm tốt hơn công việc của mình để kiếm tiền nhiều hơn hoặc làm sao lừa được người cộng sự để leo lên vị trí cao hơn! Nhưng chúng ta ít khi suy nghĩ đến cách sống chậm lại, đơn giản đi và làm sao có thể quan tâm, yêu thương và tôn trọng những người trong gia đình hay trong các mối quan hệ thân thiết của mình.

    Nhưng  giờ đây vì việc “cách ly” nên phải hàng ngày gặp nhau “ngày 7 đêm 3 vào ra không kể” ! Các bữa cơm gia đình không còn là điều quý hiếm, việc cùng nhau tập thể dục hay xem thời sự VTV để đếm xem có bao nhiêu người bị nhiễm mỗi ngày cũng rất tự nhiên.  Dĩ nhiên, vẫn còn những đứa trẻ cắm đầu vào games từ sáng tới tối, có những ông bố, bà mẹ chìm đắm trong các trang mạng xã hội – chém gió giông dài trên FB hay tìm cách mua bán online cả ngày ! Nhưng rõ ràng, chúng ta vẫn phải sống chậm lại, dù một ngày vẫn 24 giờ , vẫn phải có một lúc nào đó ngó đến nhau, làm chung với nhau một công việc nào đó, phải dọn dẹp nhà cửa sạch đẹp hơn, chế biến thức ăn tiết kiệm hơn, chấp nhận ăn uống đạm bạc hơn. Cũng có thể có thêm thời gian quan tâm đến chuyện vẽ vời, xếp đá, trồng cây cảnh v,v,v..!

    Tất cả chỉ là để có thể “sống chậm cùng nhau” vì vậy hãy quan tâm đến nhau hơn một chút, nói chuyện nhiều với nhau hơn, săn sóc nhau, nhượng bộ nhau hơn hay bầy ra những trò để cùng nhau làm cho vui hơn…. Đó chính là những điều mà không một cuộc chiến hay một tai họa nào đang đe dọa con người có thể làm được. Và vì thế khả năng sống chậm để tốt hơn hay biến họa thành phúc phải chăng chính là “mật mã Da Vincy”  mà con virus đã bí mật gửi đến chúng ta ?

    Lê Khanh .

  • GIÚP TRẺ PHÁT TRIỂN GIAO TIẾP TẠI GIA ĐÌNH

    GIÚP TRẺ PHÁT TRIỂN GIAO TIẾP TẠI GIA ĐÌNH

    Hiện nay, khi các trẻ đặc biệt không còn được can thiệp ở các trung tâm GDĐB trong một thời gian khá dài, bố mẹ nên dành nhiều thời gian cho con hơn trong việc tiếp tục hỗ trợ con phát triển các kỹ năng cần thiết bằng việc áp dụng một số biện pháp đơn giản giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp tại gia đình.

    Chúng ta cần phân biệt việc phát triển giao tiếp và phát triển ngôn ngữ, hay nói đơn giản là tập nói –đây là hai khái niệm khác nhau – Giao tiếp là  trao đổi các thông điệp dưới nhiều hình thức đưa đến sự chia sẻ, cảm thông và hiểu biết trong cuộc sống hàng ngày. Còn ngôn ngữ là một công cụ giúp cho chúng ta có thể giao tiếp hiệu quả. Ngôn ngữ có thể là lời nói, dấu hiệu, hình ảnh và các cử chỉ có ý nghĩa. Như vậy, biết nói chưa chắc là đã biết giao tiếp, và giao tiếp có thể không cần đến lời nói !

    Vì thế, chúng ta nên  tập cho trẻ phát triển giao tiếp, chứ không phải cố gắng tập cho trẻ biết nói. Điều này sẽ  mở ra cách cửa giúp trẻ biết tương tác với môi trường xung quanh, và đó mới là mục tiêu cần thiết với các trẻ chưa có ngôn ngữ.  Để giúp trẻ phát triển được khả năng giao tiếp, không chỉ là những giờ can thiệp cá nhân, mà ngay trong các hoạt động hằng ngày, từ việc ăn uống, chơi đùa, tắm rửa, ngủ nghỉ.. đều có thể áp dụng các kỹ thuật đơn giản tại gia đình.

    Có bốn lĩnh vực để phát triển khả năng giao tiếp là xây dựng khả năng tương tác xã hội cho trẻ, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, biết bắt chước các hoạt động hàng ngày và tham gia hoạt động vui chơi để tạo độnglực cho sự phát triển.

    CÁC KỸ THUẬT DẠY TRẺ TƯƠNG TÁC :

    Trong việc tác động , một trong những điều sai lầm là người lớn thích nắm vai trò chủ động, yêu cầu và ra lệnh, đặt nhiều câu hỏi để trẻ phải trả lời, họ nghĩ đó là những tác động cần thiết cho trẻ đáp ứng để bật ra lời nói… Thực ra, để giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp thì nguyên tắc đầu tiên là hãy dựa trên sự dẫn dắt của trẻ .  Nói cách khác là hãy để cho trẻ chủ động , mà vai trò của chúng ta chỉ là tạo các cơ hội cho trẻ tham gia, thông qua các hoạt động cùng nhau bằng các đồ chơi và đồ dùng hàng ngày. Điều quan trọng là hãy giúp trẻ nhận ra người đang chơi cùng trẻ và đó là một người bạn vui vẻ, có những hành vi cử chỉ khiến trẻ thích thú chứ không phải là một ông bố nghiêm nghị và một bà mẹ lắm lời hay trách móc !  Người bạn này không những làm cho trẻ vui, mà còn biết đáp ứng các yêu cầu hợp lý của trẻ giúp cho mối gắn kết tốt đẹp hơn.

    Tại sao chúng ta lại chú ý đến một nhân vật, hay một hình ảnh nào đó ? Điều đơn giản là nó khác thường ! Chú hề mà không nhảy nhót, không có các cử chỉ hay lời nói ngộ nghĩnh thì chẳng ai quan tâm – vì thế hãy minh họa bằng điệu bộ cùng các lời nói , nên dùng nhiều cử chỉ quá mức cần thiết để giúp trẻ chú ý đến mình. Dĩ nhiên là chúng ta không thể chỉ làm trò hề để tạo sự chú ý, suốt ngày mà còn có thể dùng nhiều biện pháp khác nhau trong nhiều thời điểm và hoàn cách khác nhau. Nhưng rõ ràng là sự vui vẻ, thoải mái cùng các điệu bộ có phần cường điệu sẽ là một biện pháp tốt để thu hút sự chú ý của con trẻ.

    Khi chúng ta giao tiếp với trẻ thì nên mô tả các hành động của trẻ vì đó là một cách để trẻ nghe và nhớ các câu nói,  khi dùng lời nói để tập cho trẻ thì phụ huynh hãy luôn nhớ các nguyên tắc sau : Nói một cách đơn giản , chậm rãi – nên nhắc lại vài lần và nhấn mạnh vào các từ ngữ quan trọng trong câu nói của mình .

    Trong cách nói chúng ta hãy nói về những gì trẻ đang quan tâm, có hứng thú chứ không nên nói lên cái điều ta muốn dạy trẻ, nhất là khi chưa tạo được sự chú ý của trẻ . Khi có một hoạt động với trẻ , hãy nói song song với hành động như thể đang cắt nghĩa một cách ngắn gọn cho trẻ về hành động đó . Nếu thấy trẻ chưa quan tâm, chúng ta có thể tự mô tả hành động của mình.- mẹ pha nước cam – mẹ nấu cơm …mẹ đẩy cái ô tô nè …

    Trong trường hợp trẻ có thể nói ra được vài từ đơn – thì hãy thêm vào các từ đơn đó để cho câu nói của trẻ được phong phú hơn. Trẻ đang chơi ô tô, có thể giơ cái xe lên khoe và nói : Xe ! thì mẹ hãy thêm vào : Xe buýt …. Xe tải  ( Chỉ thêm 1 từ ) – Khi nào trẻ nói được 2 từ thì lúc đó mới thêm vào 2 từ – Trẻ nói : Xe tải – Mẹ : Xe tải chở hàng hay xe tải màu vàng ….

    Trong giai đoạn ngôn ngữ của trẻ chưa phát triển nhiều, chúng ta tránh đưa ra các câu hỏi khiến trẻ không biết trả lời như thế nào và làm cho trẻ mất sự tự chủ, mất hứng thú khi ngồi chơi với mình. Chúng ta chỉ nói thêm một số từ có tính khuyến khích trẻ làm một điều gì đó với cái xe mà trẻ đang chơi giúp cho trẻ có từ ngữ để bổ sung vào vốn ngôn ngữ của mình.

    Điều các bà mẹ khi dạy con hay mắc phải là thích đặt câu hỏi – gặp mấy bạn thích nhại lời là …thôi xong ! Vì các bạn ấy sẽ lập lại như cái máy nguyên câu hỏi của mình , thậm chí cả khi biết trả lời, thì vẫn có thể lập lại câu hỏi trước khi nói đến câu trả lời.  Như vậy, nếu muốn tập cho trẻ nhận ra sự vật thì thay vì hỏi : đây là cái gì ? – thì chúng ta sẽ cầm cái xe lên hoặc chỉ vào hình cái xe và nói : Đây là cái …. Rồi chờ đợi câu trả lời của trẻ.  Khi trẻ đã có khả năng hiểu lời thì bố mẹ có thể đưa ra các câu hỏi mở, tránh các câu hỏi Có / không ? và có thể nhờ thêm một người hỗ trợ – Khi mẹ hỏi con : Con ăn cơm với gì vậy ? – ông bố ngồi cạnh con, có thể nói nhỏ để nhắc tuồng cho con : Dạ, ăn cơm với trứng ! Trẻ sẽ có thể lập lại câu trả lời của bố, chứ không phải lập lại câu hỏi của mẹ rồi mới trả lời !

    Trong việc chơi cùng trẻ để giúp trẻ phát triển – thì việc tác động hay can thiệp vào một hoạt động mà trẻ đang thực hiện là một kỹ thuật khá hiệu quả – Đó là cách làm cho trẻ phải phản ứng lại khi chúng ta lấy món đồ chơi của trẻ và thay vào đó một món tương tự hoặc thêm vào trong các hoạt động của trẻ một hoạt động của chúng ta.  Dĩ nhiên là “nhảy vào chơi”một cách vui vẻ và nhẹ nhàng chứ không phải “cưỡng chế” trẻ phải chơi theo cách của mình, mà chỉ là sự tham gia thêm vào cho vui cùng với trẻ theo cách chơi của chúng.

    Chơi luân phiên cũng là một kỹ thuật khá tốt, nếu trẻ đã có thể chấp nhận việc bố mẹ cùng chơi thì việc tập cho trẻ lần lượt làm theo các hoạt động của trò chơi – tới phiên con, tới phiên mẹ …với các biện pháp sau : Báo trước cho trẻ biết là đến lượt ai , nếu trẻ chưa tập trung lắm thì lượt của trẻ sẽ ngắn hơn lượt của mẹ – khi chơi phải lưu ý các phản ứng của trẻ và trao trả đồ chơi cho trẻ ngay khi tới lượt của trẻ, đồng thời lưu ý làm mẫu cho trẻ xem.

    Trong các hoạt động với trẻ, chúng ta luôn để ý khuyến khích trẻ hình thành khả năng giao tiếp với bố mẹ trong việc không đáp ứng ngay và luôn các yêu cầu của trẻ, mà chỉ đáp ứng nửa vời, cho trẻ thấy vật muốn lấy nhưng không đưa ngay cho bé, mà chỉ hỗ trợ khi trẻ phát ra một yêu cầu cụ thể .

    Trên đây là một số kỹ thuật tác động dựa trên các hoạt động hàng ngày, để giúp trẻ ngày càng chủ động hơn trong việc phát triển khả năng tương tác. Còn khá nhiều kỹ thuật khác mà trong phạm vi một bài viết, không thể truyền tải hết Nhưng điều cần lưu ý không phải chỉ là các kỹ thuật, các phương pháp. Điều mà trẻ cần là thái độ và cách cư xử của bố mẹ cùng môi trường xung quanh ! Đó mới là yếu tố thành công và cũng là một ưu thế mà các cơ sở tập trung khó tìm thấy , vì nó tạo ra bởi sự quan tâm, tin tưởng, vui vẻ, tôn trọng và chấp nhận mà bố mẹ giành cho các con của mình.

    Lê Khanh – TT Diệp Quang –  mùa Covid 19 .

     

     

     

     

     

  • ĐỐI DIỆN VỚI TRẺ CÁ BIỆT

    ĐỐI DIỆN VỚI TRẺ CÁ BIỆT

    Trước mặt tôi là một cậu thiếu niên mà người mẹ hết sức lo lắng, mang con đến để mong tìm ra một phương pháp nào đó, có thể cải thiện được tình trạng của em, trẻ học giỏi hiện đang học lớp 12 – không có vấn đề gì về học tập, trừ việc không thích trả lời các câu hỏi, mà chỉ có thể viết ra . Nhưng không có ai là bạn, khả năng diễn đạt ngôn ngữ kém, ứng xử vụng về, hay nổi nóng và có những hành vi rất tách biệt với môi trường xung quanh….

    Đó là một trong nhiều trường hợp được xem là một trẻ “cá biệt” . Các em không quá khó khăn trong việc phát triển như các trẻ tự kỷ nhưng cũng là mối lo âu cho bố mẹ, khi thấy con không thích hòa đồng với mọi người, không biết chào hỏi ai, nói năng thì cụt lủn, không thích ra ngoài xã hội. Trừ những thời gian học ở trường thì trẻ chỉ quanh quẩn trong phòng, trong bốn bức tường và thường có những sự chống đối, phản ứng lại với các yêu cầu của người khác.

    Trẻ cá biệt là một thuật ngữ thường dùng để ám chỉ những trẻ hư hỏng, chống đối, bỏ học hoặc có cách sống trầm cảm,  thu rút và là mối băng khoăn cho bố mẹ – phải chăng con là một trẻ tự kỷ ? Thực ra cũng có một tình trạng rối nhiễu tâm lý là rối loạn giao tiếp xã hội – cũng từng được xem là một dạng tự kỷ. Thế nhưng, các trẻ này lại không hẳn như thế vì mà chỉ là những hành vi “chống đối” có chủ đích, khác với các rối loạn hành vi của trẻ tự kỷ là những điều mà chính trẻ cũng không muốn và cũng không thể kiểm soát được – Trẻ Cá biệt cũng là những trẻ  thường gắn liền với hai vấn đề lớn mà bố mẹ nào cũng lo lắng : Trẻ không thích đi học, và lại rất mê chơi games. Đây cũng là điều “nhầm lẫn” của bố mẹ khi mang con đến tư vấn tâm lý, đó là mong sao cho các “chuyên viên” có thể dùng các “liệu pháp chuyên môn” để thuyết phục hay giảng giải, thậm chí là “chữa trị” ngay và luôn cho trẻ khói cái chứng lười học và mê game, cộng thêm cái tính dễ nổi nóng, chuyên môn cãi lại bố mẹ. Hầu như 10 người thì hết 9 đều nghĩ tình trạng của trẻ là do những tác động từ bên ngoài ( do xã hội, do bạn bè xấu, do ảnh hưởng của phim ảnh…) mà ít ai nghĩ chính cách ứng xử của những người thân trong gia đình mới là nguyên nhân và đã diễn ra trong thời gian dài.

    Các vấn đề này tuy tập trung ở đứa trẻ, nhưng để giải quyết thì  không phải là chữa cho trẻ, giống như uống thuốc hay điều trị theo một phác đồ để khỏi bệnh ! Mà tình trạng của trẻ chỉ có thể cải thiện từng bước khi có sự thay đổi trong cách ứng xử trong gia đình, mà khi nói ra thì hầu hết mới nhận ra là do mình đã quá cưng chiều, bảo bọc  nhưng lại luôn ..áp đặt và đánh, mắng !

    Thực ra, việc cưng chiều con thì 10 phụ huynh có lẽ cũng đến 11 người là có, nhưng  sự cưng chiều có nhiều cách khác nhau, mức độ khác nhau và cũng không phải trẻ nào được cưng chiều cũng trở thành cá biệt ! Mà ở đây cá tính của trẻ mới là yếu tố quyết định – Có nhiều trẻ bố mẹ vẫn dạy dỗ và quan tâm một cách nghiêm túc, nhưng vẫn “hư” dưới con mắt của người lớn, hay không được như những gì mà bố mẹ kỳ vọng ! Có trẻ được ăn học tử tế, giáo dục đàng hoàng nhưng vẫn lười, vẫn ích kỷ và vẫn có những hành vi không phù hợp. Đó chính là điều mà ta thường nói : Cha mẹ sinh con – trời sinh tính !  Và đây cũng là những điều mà chúng ta phải chấp nhận : Những giới hạn của lòng mong đợi.

    Hẵn là sẽ có nhiều người lấy làm thất vọng về con, nhưng nếu chúng ta biết tôn trọng sự cá biệt, và biết những giới hạn của lòng mong ước… thì hẳn là chúng ta thôi khó chịu và lo lắng cho tương lai của con, vì nghĩ rằng, nếu nó đi “lệch hướng” cái con đường mình đã công phu sửa soạn cho nó với bao tâm huyết , thì chỉ có thể là sự bất hạnh, thất bại đang chờ nó ! Thế nhưng, chính cái tương lai mà chúng ta vẽ ra đó, liệu nó có đúng là một điều hạnh phúc cho trẻ hay không khi đứa trẻ không được là chính nó.

    Theo quan điểm giáo dục Tây Phương, thì một đứa trẻ trên 18 tuổi là phải chịu trách nhiệm về bản thân mình. Trẻ phải tự đi trên con đường mà chính nó đã vạch ra, có thể nó sẽ thất bại, gục ngã trong một thời điểm nào đó bởi sự chủ quan, nhưng nó sẽ không thể trách cứ, đổ thừa cho ai về những gì đã xẩy ra cho mình, nó dám nhận trách nhiệm và sẽ có khả năng đứng lên để tiếp tục hành trình. Còn với giáo dục Đông Phương, củng có ưu điểm là sự quan tâm, bảo bọc, thương yêu và hỗ trợ con vô điều kiện. Nhưng cũng chính vì sự gắn bó đó, mà đứa trẻ có khi sẽ không được đi theo cách của nó, mà phải đi theo định hướng của gia đình, nếu có thất bại thì gia đình cũng sẽ gánh phần trách nhiệm. Điều này có thể giúp cho trẻ không quá tổn thương, nhưng lại dễ tạo nên những kẻ vô trách nhiệm và chuyên đổ thừa sự sai lầm cho người khác.

    Với những trẻ cá biệt – cũng như những trẻ đặc biệt, khi gặp những khó khăn và hạn chế trong các năng lực học tập, thì tại sao bố mẹ không nhìn ra những khả năng khác rất “cá biệt” của em ? Có thể em sẽ trở thành một người giỏi về một lĩnh vực nào đó, nếu được quan tâm, bỏ qua cái thành kiến mà ai cũng cho là hợp lý – Đó là xem con đường học tập như là một cứu cánh duy nhất , xem trình độ học vấn là thước đo của con người, xem bằng cấp là giá trị mà con người phải đạt được. Trong khi đó, ai cũng thừa biết là cái quan điểm “ cái gì không mua được bằng tiền thì có thể mua được bằng nhiều tiền” ! đã gần như là một điều “ chủ đạo” trong giáo dục và trong cả cuộc sống ngày nay. Nhưng tiền thì lại không mua được nhân cách, năng lực bản thân và lòng tự trọng. Đây mới là điều mà đứa trẻ cần phải có.

    Chúng ta nên nhìn lại chính cách cư xử và thái độ của mình đối với con cái, không có điều gì có thể dạy con hiệu quả cho bằng sự làm gương, và thay vì chỉ nhìn ra những lỗi lầm của đứa trẻ để tìm mọi cách uốn nắn, bẻ gãy hay ngăn cấm, thì hãy tìm ra những điểm “cá biệt” của trẻ và xem đó chính là những điểm mạnh để hỗ trợ, khuyến khích và tạo cơ hội cho trẻ trải nghiệm và phát triển theo cách riêng. Chúng ta phải cho trẻ cái “quyền thất bại” phải biết chịu trách nhiệm với chính bản thân qua những hoạt động cá nhân tại gia đình. Chính sự bảo bọc, ôm ấp làm thay cho con từ cái ăn, cái mặc cho đến việc “dọn ổ” cho con trong các hoạt động học tập , không dám cho con bước ra ngoài cái “vỏ bọc an toàn” để tự thân vận động,  đã khiến cho trẻ không thể rời khỏi “ vòng tay mẹ” để trưởng thành.

    Có nhiều người cũng đã nhìn ra các vấn đề của con, nhưng họ lại không biết rằng giải pháp là ở những hoạt động trong gia đình, là hành vị tự giác của đứa trẻ, chứ không phải những khóa “ Kỹ năng sống hàng hiệu” mà họ bỏ tiền triệu ra mua cho con, tưởng rằng sẽ giúp trẻ phát triển “ toàn diện” bằng những khóa học “ cưỡi ngựa xem hoa” mà thực chất chỉ là việc ném tiền qua cửa sổ.  Giải pháp chính là những điều tưởng như rất bình thường, đó là một nếp nhà trong bầu khí quan tâm, tôn trọng và chấp nhận nhau tai chính gia đình mình. Những công việc thường ngày, từ việc dọn dẹp, lau chùi, nấu ăn, phơi đồ mà trẻ được hướng dẫn ngay từ nhỏ, để có thể thực hiện một cách tự giác, sẽ giúp cho trẻ tự tin, có các hoạt động tự chủ và lớn lên sẽ có khả năng tự lập chứ không còn là một trẻ “cá biệt” cần phải “ điều trị tâm lý” !

    Lê Khanh

  • Bàn về Trị Liệu Gia Đình

    Bàn về Trị Liệu Gia Đình

    Trong nhiều cuộc tư vấn từ các bạn sinh viên đại học chữ to cho đến các “ đấng tuổi teen” , ban đầu khi nghe bố mẹ “kể tội” con mình –tưởng chừng như các em đang bị “ tự kỷ” hay “trầm cảm” giai đoạn 3, hoặc có khi là một vấn đề tâm lý phức tạp mà chỉ có chuyên gia Tâm lý mới “điều trị” được. “Căn bệnh” phổ biến của trẻ nhỏ là việc chán học, không thích đi học . Còn với các bạn tuổi teen thì căn bệnh muôn thủa là mê game, không thèm nói chuyện với bố mẹ, đi học về là chui tọt vào phòng đóng của lại. Không thèm ăn cơm với gia đình…. Và điều làm các ông bố, bà mẹ ..hãi hùng là nghe con dọa tự tử, bỏ nhà đi bụi đời….
    Chuyện không thích đi học cũng rất nhiều lý do khác nhau – Có bạn đang đi học MG ngon lành – mẹ đi công tác vắng nhà 3 hôm, nghe người nhà dọa : Rồi, mẹ bỏ con đi mất rồi , không thương con nữa… Thế là khi mẹ đi công tác về là đeo cứng ngắc ! Mang con đến trường thì khóc từ sáng đến chiều, cô giáo cũng khiếp vía ! Có bạn đi học về tỏ ra lo lắng, sợ hãi …hôm sau không muốn đi học nữa hỏi ra thì bị cô ..dọa … Có bạn thì “tự nhiên” trở nên khó chịu, hung hăng, đánh bạn, cắn bạn …không còn sợ cô giáo nữa . Có bạn thì sau khi bị đau, nghỉ ở nhà vài ba hôm, thấy ..đã quá thế là nhất định không đi học nữa !


    Còn với tuổi Teen thì lý do dẫn đến những phản ứng tiêu cực, ngoài lý do bị những “ chấn thương tâm lý” thực sự – thì phần lớn là kết quả của nhiều yếu tố khác nhau, có thể tập trung vào các lý do chính :
    – Bố mẹ chỉ quan tâm đến việc học hành của con, đặt nặng giá trị vào thứ hạng điểm số và vô tình tạo ra những áp lực lên trẻ : Chỉ cần con tập trung vào việc học , chỉ cần con học giỏi, chỉ cần con chăm chỉ học tập và nếu xem lịch học tập của các bạn này, ta sẽ có cảm tưởng các em sinh ra chỉ để ..học !
    – Bố mẹ không tạo áp lực về việc học – nhưng lại không biết cách “trao đổi – trò chuyện” với con, thời gian bố mẹ con cái nói chuyện với nhau trong ngày là chuyện …quý hiếm. Một phần là do cuộc sống, áp lực kinh tế hay áp lực làm giàu khiến cho bố mẹ lao đầu ra ngoài xã hội, quay cuồng với cuộc sống từ sáng đến tối. Căn nhà chỉ còn là nơi …về để ăn uống, tắm rửa, nghỉ ngơi như một khách sạn !
    – Bố mẹ dạy con theo hai quan điểm gần như trái ngược nhau – Bố nghiêm thì mẹ chiều – Mẹ nguyên tắc thì bố thoải mái – Bố la thì mẹ bênh , mẹ phạt thì bố ..đỡ đòn ! Đứa trẻ dựa vào cái ô dù từ bố để chống lại mẹ hay ngược lại ! mà cuối cùng là trẻ không biết ..nghe ai bèn ..chập mạch !
    Nhưng dù nguyên nhân gì đi nữa, thì cũng sẽ dẫn đến các hậu quả gần như nhau, mà nạn nhân ở đây lại không phải là …đứa trẻ ! Có thể nói do cách giáo dục không hợp lý mà các bậc phụ huynh đang bị “gậy ông đập lưng ông” – Ngay cả với nhiều ông bố, bà mẹ vẫn tự hào là mình biết dạy con, không hề áp đạt hay chiều chuộng ! Nhưng cái yếu tố quan trọng nhất mà họ thường bỏ quên – hay nói đúng hơn là không cho rằng, đó là điều quan trọng đã dẫn đến tình trạng “ trái gió trở trời” ở đứa con.
    Đó chính là các hoạt động bình thường trong gia đình – Hầu hết các trường hợp “ có vấn đề về tâm lý” của trẻ , nếu hỏi ra thì ngoài việc đi học, rồi về nhà chơi game trên điện thoại, máy tính và ăn uống, ngủ nghỉ …thì trẻ không phụ giúp gì cho cha mẹ. Đa phần là bởi vì chính cha mẹ không yêu cầu. Bởi vì với một thời khóa biểu học tập dầy dặc từ 6h sáng cho đến 7, 8 h tối thì quả thực là trẻ không còn một khoảng trống thời gian nào, nếu không có sự giới hạn hay biết xếp đặt hợp lý.
    Thế nhưng, vẫn có những khoản thời gian trống mà có thể sắp xếp được, hoặc cuối tuần, ngày Chủ nhật…Đơn giản hơn là những buổi tối trong gia đình. Nhưng, những khoảng trống hiếm hoi này, cũng bị chiếm mất bởi rất nhiều lý do chính đáng : Bố thì có khi 9 – 10h mới về đến nhà vì phải đi giao tiếp. Ngày CN cũng ít khi xếp được lịch để có thể ở nhà cùng con …. Từ đó, sẽ đưa đến tâm lý, thôi thì chỉ cần nó tập trung vào việc học là được, còn các hoạt động khác như lau nhà, quét dọn, rửa chén, gấp quần áo… thì đã có người làm, giúp việc hay chính bố mẹ sẽ là osin ! Nhưng rồi, chuyện đời đâu phải như .. mơ ! để con có thể cứ học là sẽ đỗ đại học và lớn lên làm ông nọ, bà kia . Cái thực tế trước mắt, đứa trẻ tự nhiên trái tính trái nết và trở thành ..ông chủ, còn căn nhà của mình, lại trở thành cái khách sạn mà trên danh nghĩa thì mình là chủ, nhưng thực tế lại giống ..phục vụ phòng !
    Không những thế, đứa trẻ bắt đầu lại nhõng nhẽo, cáu gắt hay tệ hơn là mê game, bỏ học, thậm chí bỏ..ăn và bỏ cả chuyện giao tiếp với bố mẹ luôn ! Đây mới là điều làm cho bố mẹ ..đau đầu mà họ thường cho rằng, trẻ bị như vậy là do ảnh hưởng phim ảnh, trò chơi trên máy, hoặc bị đám bạn xấu lôi kéo …mà không hề nghĩ rằng, chính cách ứng xử của mình, cách sống và bầu khí gia đình như cái nhà trọ, kéo dài từ tháng này qua tháng khác, đã như một liều thuốc độc có tác dụng …chậm – Ngấm vào đứa trẻ và có khi ngấm luôn vào chính bố mẹ, mà những dấu hiệu ngộ độc ban đầu thường khó nhận ra …cho đến một ngày đẹp trời, nó bùng nổ và cha mẹ hoảng vía vì tưởng con bị …bệnh “ tâm lý” hay “ tự kỷ” . Thế là đi tìm một chuyên viên tâm lý, và họ cho rằng, với các “kỹ thuật chuyên môn” ( Kiểu như các phương pháp trị liệu tâm lý ) và năng lực – thì người chuyên viên ấy có thể : Nói cho nó nghe ra , khuyên bảo cho nó tỉnh ngộ, nó nhận biết cái sai của mình để sửa chữa, hay chuyên gia “ sửa dùm luôn” thì càng tốt ! Chứ không hề nghĩ rằng – Người phải “ nghe ra” phải thay đổi, chính là ..bố mẹ !
    Điều mà họ không nghĩ tới – chuyện “ bùng nổ” của đứa trẻ chỉ là một hành động “ thay lời muốn nói” mà thông điệp của đứa trẻ thường chỉ là “ bố mẹ hãy quan tâm đến con” – quan tâm ở đây khác với chiều chuộng, khác với việc muốn gì được nấy, và dĩ nhiên khác với sự áp đặt, từ chuyện học cho đến chuyện giải trí. Mà quan tâm ở đây là bố mẹ hãy tạo ra một bầu khí ấm áp yêu thương, vui vẻ và tôn trọng lẫn nhau trong gia đình. Không chỉ là quan tâm đến “con” mà là một tình trạng “quan tâm đến nhau” ! Hãy cùng nhau nấu ăn,cùng nhau dọn dẹp nhà cửa..trong các ngày cuối tuần. Hãy tổ chức các bữa cơm gia đình mà thời điểm ăn uống, là thời điểm trò chuyện vui vẻ đủ thứ chuyện trên trời dưới đất, chứ bữa ăn không phải là một “ tòa án nhân dân” mà ở đó , bố mẹ là quan tòa…thậm chí có khi chính đứa con đang “ thi hành án ” với bố mẹ bằng thái độ lạnh lùng, thu rút, không thèm ăn chung, không thèm trò chuyện bởi vì ..chả có gì để nói ngoài chuyện ..học !
    Đó chính là liệu pháp “ gia đình trị liệu” tuy đơn giản, nhưng không phải dễ thực hiện, mà nhiều bậc cha mẹ không để ý. Họ có thể bỏ bạc triệu, tham dự hết hội thảo này đến tập huấn khác , nghe các chuyên gia từ thứ thiệt đến thứ dỏm, nói từ những lý thuyết cao siêu cho đến các chuyện ..bá láp chủ yếu là chọc cười người nghe, cười ầm ầm xong về không biết họ nói gì luôn. Các chuyên gia có thể Giới thiệu cho họ hết phương pháp giáo dục Do Thái cho đến chuyện mẹ Nhật dạy con … thực sự là rất hay, nhưng mang về áp dụng thì lại không đi đến đâu, bởi vì “ nó có chịu ngồi nghe tôi nói đâu mà dạy với dỗ ?” .
    Bố mẹ nên biết, Hạnh phúc gia đình không đến từ bên ngoài, mà là đến từ trái tim của mỗi một thành viên trong nhà. Đó không phải là những bữa ăn sang trọng ở nhà hàng mà là những giọt mồ hôi của người mẹ bên đống nồi niêu xoong chảo để có những bữa ăn ngon cho “ bố con nhà nó” Đó cũng không phải là những lúc bố mẹ con cái cắm đầu vào cái Iphone, hay say sưa với FB , mà là những giờ trò chuyện, trêu chọc hay chơi đùa cùng nhau…và nhất là cùng nhau làm ..việc nhà trong bầu khí gia đình vui vẻ, thoải mái ! Chính những sự quan tâm “ bình thường” của bố mẹ, con cái sẽ tạo ra một sự phi thường : Một bầu khí gia đình toàn vẹn để có thể trở nên một tổ ấm thực sự và tránh được những “rối loạn tâm lý” không đáng có ở các con lẫn ..bố mẹ !

    CVTL LÊ KHANH

    Phòng Tư vấn Tâm lý Gia Đình & Trẻ Em

    Cty Kidstime Bình Thạnh

     

  • Hiểu con để gần con – Gần con để giúp con

    Hiểu con để gần con – Gần con để giúp con

    Có nhiều bậc phụ huynh khi con mình bị “chẩn đoán” là Tự kỷ  thì thường có cảm giác như nhận một bản án chung thân và không biết  đâu là biện pháp tốt nhất cho việc can thiệp cho con mình. Với thì giờ hạn hẹp có thể giành cho con và với những “kiến thức – kỹ năng” hạn chế, họ cho rằng mình không thể làm gì và điều cần làm là phải tìm ra một phương pháp thần kỳ nào đó, với những chuyên gia giầu kinh nghiệm hay một cơ sở can thiệp tốt nhất, có uy tín nhất (Thường được quảng cáo đầy trên mang ). Đó sẽ là lời giải đáp cho vấn đề của họ, vì thế họ không tiếc công, tiếc của để tìm kiếm những phương pháp can thiệp, từ đơn giản đến phức tạp, từ ít tiền đến cực kỳ tốn kém, thậm chí có thể cho con ra “điều trị” ở nước ngoài vì họ tin rằng với trình độ khoa học và giá trị “ đắt xắt ra miếng” thì con họ sẽ được “ chữa trị” một cách hiệu quả nhất trong thời gian ngắn nhất có thể !.

    Họ không nghĩ rằng, điều mà đứa trẻ cần nhất chính là khả năng giao tiếp mà khởi đầu là sự giao tiếp với chính họ, để từ đó, qua bố mẹ như một chiếc cầu nối trẻ với thế giới bên ngoài, đứa trẻ dần dần mới có thể “ mở cửa” phá bỏ tình trạng “bế quan, tỏa cảng” về mặt tâm lý của mình để từng bước hòa nhập.

    Nói cách khác, mục tiêu của các hoạt động can thiệp tại gia đình không phải là cố gắng vận dụng phương pháp này, kỹ thuật kia…được các chuyên gia huấn luyện giống như việc trẻ đến các cơ sở chuyên biệt để được hướng dẫn các kỹ năng theo nguyên tắc của ABA, của VB, của TEACH…hay More Than Words. Mà chỉ là các năng lực trong các hoạt động cá nhân hàng ngày và sự giao tiếp, tương tác với bố mẹ như một người bạn, một thành viên hay một đứa con đúng nghĩa chứ không phải là sự chăm sóc cưng chiều như một ông Hoàng trong vương quốc Gia đình.  Đây chính là “ mấu chốt” của vấn đề, vì có thể nói rằng, hầu hết những kế hoạch can thiệp cho con tại gia đình bị phá sản là bởi vì :

    • Nó không nghe lời tôi, mà chỉ biết đòi hỏi, nhõng nhẽo, nếu không được là lăn đùng ra.
    • Nó không tập trung nổi đến 5 phút, trong khi đến lớp can thiệp tôi thấy nó có thể ngôi yên với giáo viên mấy chục phút.
    • Nó thấy tôi đến để bắt đầu tập cho là nó chạy mất rồi.

    Tại sao vậy ? Bởi vì khi cha mẹ can thiệp cho con, vẫn luôn giữ nguyên cái vị trí làm cha mẹ của mình, một vị trí luôn luôn áp đặt những mong đợi của mình lên đứa con nhưng lại sẵn sàng chiều chuộng các đòi hỏi của trẻ bất kể giờ giấc. Trong khi, bí quyết để can thiệp cho con, đó là hãy cùng chơi với con, hòa mình với con như một người bạn, với sự tôn trọng và kiên quyết trong những giờ giấc rõ ràng, cụ thể..

    Khi tiếp cận trẻ để CHƠI , chứ không phải để DẠY, thì bố mẹ phải sửa soạn một tâm thế và một nhận thức như sau : “Bạn hãy chơi cùng tôi, chúng ta hãy vui và hãy tôn trọng nhau, chấp nhận các luật chơi và nếu không, thì tôi không đánh, không phạt bạn, cũng chẳng mang bánh kẹo, đồ chơi ra dụ khị,  mà tôi chỉ nghỉ chơi với bạn thôi!”   Đó chính là nguyên tắc “ hòa mình nhưng không hùa theo”  Chúng ta sẽ hòa theo các sở thích, các hoạt động, các biểu hiện tích cực của trẻ. Nhưng không hùa theo các hành vi tiêu cực như nhảy nhót linh tinh, lăn đùng ra sàn hay  cắn hay đánh người khác của trẻ. Điều quan trọng ở đây là chúng ta không ngăn cấm, trừng phạt, hay nhắc nhở để trẻ ngưng không làm các hành vi đó, vì các biện pháp đó chỉ là sự  “đổ dầu vào lửa” , hoặc cắt đứt chính cái mối tương tác đang hình thành một cách mong mang với bố mẹ. Bởi vì nếu bố mẹ là một “ người bạn” thì sẽ không có quyền cấm đoán, trách phạt bạn mình, hạy dụ dỗ mà chỉ có thể  lờ nó đi, chuyển hướng quan tâm của trẻ qua một hành động tích cực khác hoặc nghỉ chơi, bỏ đi chỗ khác ! ( trẻ nào cũng sợ bị nghỉ chơi ) . Chỉ khi nào chúng ta là “ thực sự là bạn với đứa trẻ gọi là con”  và được đứa trẻ chấp nhận, thậm chí là “ say mê” dĩ nhiên là chỉ trong giờ can thiệp, hay giờ chơi với trẻ , thì chừng đó mới nên nghĩ đến chuyện can thiệp bằng cách này hay cách khác, để giúp trẻ có những tiến bộ về ngôn ngữ và giao tiếp.

    Ngoài các hoạt động “can thiệp” hay đúng hơn  là “ thiết lập các mối quan hệ thông qua trò chơi – đồ chơi”  trong một số giờ nhất định trong ngày, thì hoạt động gọi là can thiệp, là giúp cho trẻ phát triển các năng lực cá nhân : Sự vận động khéo léo, khả năng tập trung, khả năng làm việc theo trình tự trước sau … khả năng phân tích tổng hợp, ghi nhớ …thông qua các hoạt động bình thường trong nhà. Đó là một lĩnh vực mà không có chương trình can thiệp nào ở bất kỳ một trung tâm nào có thể thực hiện được. Dù hiện nay, cũng có một số trung tâm đã nhận ra vai trò quan trọng của “ việc nhà trị liệu” để đưa vào kế hoạch can thiệp hàng ngày tại trung tâm mình những hoạt động tương tự tại gia đình. Ta có thể gọi đó là mô hình “ Trung tâm trong gia đình và gia đình trong trung tâm” nhưng đó không phải là một quan niệm “ dễ nuốt” hay dễ thực hiện và thường chỉ mang tính hình thức để chụp hình khoe trên FB!

    Tuy nhiên, nếu xét về mặt tâm lý, thì việc một giáo viên trở thành một “bà mẹ” của một “đàn con” ngoài những ưu điểm như tạo sự gắn bó, sự vâng lời và khơi gợi được những cảm xúc tích cực của trẻ,  điều này sẽ giúp trẻ có sự đáp ứng và tiến bộ. Nhưng nó vẫn không thể và không nên thay thế sự gắn bó  và giao tiếp giữa chính người mẹ “thật” của trẻ tại chính gia đình của em.  Bởi vì, có thể khi trẻ đã gắn bó với giáo viên, vâng lời giáo viên như một người mẹ thực sự, thì lúc đó “ người mẹ sinh lý” của trẻ bị cho ra rìa và cái bi kịch : Sao nó chỉ nghe lời cô mà không chịu nghe lời tôi lại xuất hiện! Thậm chí nếu phải nghỉ học là có khi trẻ lại bị stress! Vì nhớ “bà mẹ tâm lý” ở trường !

    Vì thế, những hoạt động tương tác thông qua các sinh hoạt, các công việc trong gia đình dành cho trẻ tự kỷ vẫn nên diễn ra trong khuôn khổ một mái ấm gia đình, mà ngoài thời gian “can thiệp” bằng các kỹ thuật khác nhau, thì đứa trẻ sẽ dần dần “phục hồi” được vai trò một thành viên trong gia đình, qua những công việc  các em đóng góp được, chứ không phải chỉ là một “ khách sạn” hay một nhà trọ, mà các em chỉ là một người khách ngơ ngác, chỉ biết ăn, ngủ và lăng xăng  rồi cả bố mẹ lẫn con chỉ ngóng đến giờ đi học để con thì được chơi với cô và bố mẹ thì “trút gánh nặng” ! mà không hề nghĩ rằng – Bố mẹ đang rời xa con chứ không phải là đang xây dựng sự gắn bó cần thiết cho con phát triển !

    Lê Khanh

    TT – Kidstime Bình Thạnh

  • Người Cha ở Đâu ?

    Người Cha ở Đâu ?

    Trong việc tổ chức và quản lý gia đình, người cha hầu như được mặc định cho việc ra ngoài kiếm tiền mang về nhà, xây dựng cái “đại cục”,  còn người mẹ lo việc chăm sóc con cái và tề gia nội trợ. Cho dù trong xã hội ngày nay thì người phụ nữ đã có một vị trí không thể thiếu trong một số lĩnh vực, đặc biệt là trong ngành giáo dục, quý bà đã có những vị trí từ cao đến thấp, từ lãnh đạo đến điều hành, giảng dạy và chăm sóc trẻ từ mẫu giáo cho đến hết cấp tiểu học mới thấy bóng dáng của các thầy.

    Nhưng không phải vì thế mà quý bà được “nhẹ gánh gia đình” ngoài những giờ lăn xả trong công việc thì khi về nhà người vợ, người mẹ vẫn hai tay hai kiếm, vừa chăm sóc, dạy dỗ từ đứa 3 tuổi đến “đứa 30 tuổi”, vừa lo quản lý tiền bạc, vừa lo nồi niêu xoong chảo đảm bảo các bữa cơm trong nhà. Chính vì đa năng như thế và nhất là vì thiên chức làm mẹ, mà trong lĩnh vực chăm sóc giáo dục trẻ đặc biệt, một môi trường “ khắc nghiệt” đầy mồ hôi và nước mắt, thì hầu như hoạt động chăm sóc, can thiệp cho con, người cha lại càng có một vai trò “ không thể biết” của tay điệp viên Không không thấy !

    Tuy nhiên, điều quan trọng trong lĩnh vực giáo dục đặc biệt, đứa trẻ VIP không chỉ cần được đưa đến trường hay trung tâm  nhằm tiếp nhận những kiến thức, kỹ năng, để biết đọc, biết viết, biết nhận thức và để có thể “nên người” như các bạn bình thường . Với các trẻ bình thường thì chỉ cần một lớp học, một giáo viên làm đúng trách nhiệm của mình với các chương trình giáo dục có sẵn trong các sách giáo khoa. Còn anh bạn VIP của chúng ta không chỉ cần bao nhiêu đó, hay đúng hơn là chưa cần thiết lắm. Cái mà anh ta cần là những kỹ năng sống căn bản nhất của con người. Các kỹ năng sống này, có thể nói không một cơ sở giáo dục ngoài gia đình nào có thể đáp ứng một cách đầy đủ và hiệu quả ! Kể cả một số trường bán trú hay nội trú “hoành tráng và nổi tiếng” trong lĩnh vực GDĐB.

    Có những điều một đứa trẻ bình thường có thể tiếp thu một cách nhẹ nhàng, có khi bố mẹ không cần chỉ bảo, thầy cô không cần tác động, bé vẫn có thể hoàn thiện trong một thời gian ngắn nhờ các kỹ năng quan sát, ghi nhớ, liên tưởng, hình dung và ..bắt chước ! Trẻ còn có khả năng tưởng tượng, thích nghi, tương tác …tùy theo mức độ nhận biết và trí thông minh của mình. Trẻ có thể trở nên ngoan ngoãn hay hỗn láo, chăm chỉ hay lười biếng là do những tác động đôi khi rất vô tình của bố mẹ và qua sự quan sát hành vi ngôn ngữ của những người lớn chung quanh.  Nhưng tất cả những điều đó, những kỹ năng không cần dạy mà vẫn thấm với trẻ bình thường đó, lại là một thách thức không hề nhẹ với các bạn VIP nhà ta ! Tất cả các kỹ năng đó đều phải dạy, tác động, can thiệp liên tục, dạy bài bản, dạy sôi nước mắt, dạy toát mồ hôi, trầy vi tróc vẩy thì bạn mới có thể biết …sơ sơ !

    Giáo viên nào có thể giúp trẻ “ phát triển ngôn ngữ – cải thiện hành vi” sau vài tháng can thiệp?  Chuyên gia nào có thể giúp trẻ biết giao tiếp một cách chủ động, có nhận thức,  có chừng mực và phù hợp ngữ cảnh trong vài buổi “ trị liệu” hàng tuần ? Có chăng là những phản xạ có điều kiện , lặp đi lặp lại với những khen thưởng và trừng phạt, để trẻ có thể “ nói được” “ làm được” có thể “biết đọc, biết viết, biết dạ thưa” theo mệnh lệnh.   Có thể với các bé có tình trạng nhẹ, thì trẻ sẽ tiến bộ khá nhanh, đặc biệt là về ngôn ngữ – hành vi. Nhưng  với những trẻ nặng hơn, hay có những rối loạn đặc thù nào đó về giác quan, vận động và tư duy thì có thể nói là “ may thầy – phước chủ” hoặc botay.com.

    Nhưng vượt lên tất cả, những bà mẹ “thép” đã có thể biến sỏi đá thành cơm – đã có thể biến những đứa trẻ ngu ngơ thành những anh bạn biết chào hỏi, gửi thưa … Đó là một thử thách không đơn giản. Thế nhưng, không phải bà mẹ nào cũng thành công và nếu hỏi lại thì trong hầu hết các trường hợp trẻ có tiến bộ là nhờ có sự tham gia của các ông bố. Có thể nói không ngoa, nếu không có sự tiếp sức của các ông bố, không phải chỉ là sự chia sẻ trong việc dạy con mà hình ảnh cương quyết, mạnh mẽ, tự tin của một người đàn ông, đã khơi dậy trong trẻ là những âm hưởng của các tố chất đó. Trẻ sẽ được “nam hóa” nhờ những giờ phút tiếp xúc với người bố trong một môi trường giáo dục đa phần là phái nữ – có lẽ chỉ trừ bác bảo vệ , nếu có ! Có thể nói rằng – Nếu trẻ được chăm sóc bởi người mẹ và được chơi đùa với người cha – thì trẻ chắc chắn sẽ tiến bộ không nhiều thì ít nhờ hoạt động “song kiếm hợp bích” đó.

    Chúng ta đã biết rằng, trong những gia đình đơn thân, chỉ có bố hoặc mẹ thì việc dạy dỗ con cái trở nên khó khăn bội phần, nhiều trẻ đã trở nên ông vua độc tài mà thần dân không ai khác là bà mẹ hay ông bố tội nghiệp. Còn trong các gia đình VIP. Có khi vẫn còn đủ cả hai – nhưng thái độ không chấp nhận sự thật hay sự thất vọng về đứa con đặc biệt của mình, đã “ lấy đi”người bố một cách vô thức ! Ông vẫn có đó, vẫn chăm sóc gia đình tử tế, vẫn “nộp phí” cho các trạm “ thu giá” một cách đầy đủ, không biểu tình phản đối gì hết. Nhưng ông trở nên “vô hình” trước mặt con ! Ông không có phản ứng, thái độ gì cả với tất cả những gì mà bà mẹ đã bỏ công “ khuân về”, từ các dụng cụ “Tâm vận động” cho đến các kiến thức kỹ năng mà bà đã học được từ các chuyên gia ! ( hầu như trong các khóa huấn luyện PH thì các bà cũng chiếm một tỷ lệ đôi khi là tuyệt đối ) Có khi không phải là ông vô trách nhiệm, vô tâm đâu mà là ông không chịu nổi khi phải đối diện với đứa con VIP – Tay sát thủ đầu mưng mủ đã hủy diệt trong ông bao nhiêu là hy vọng, là ước mơ, là hoài bão về một khát vọng thầm kín “ con hơn cha là nhà có phúc” . Ông có thể khổ sở, lam lũ bao nhiêu cũng được mà, để có được một đứa con học giỏi, thông minh, lớn lên và thành đạt. Nhưng với một VIP, thì ông không biết phải làm sao ? Phải ước mơ gì ở một đứa con “ ăn không nên đọi, nói không nên lời” . Vì thế, hãy giúp ông “ tìm lại chính mình” khi có thể góp phần, góp công góp sức vào công việc “dựng lại..người” cho đứa con, bằng tất cả thế mạnh của phái mạnh !  Các bà mẹ “thép” là vô cùng đáng quý, nhưng nếu biết cách giúp các ông bố cùng tham gia trong việc dạy con thì mới là điều cực kỳ đáng tôn trọng ! Ông không chỉ cần có lòng yêu thương mà ông còn phải được hỗ trợ  để vượt qua một điều mà không phải ai cũng có thể vượt qua được ! Đó là sĩ diện, đó là danh dự, đó là tất cả lòng tự hào về một đứa con. Nhưng, nếu ông có thể cùng con chơi đùa, có thể cùng con tập nói, cùng con tham gia các hoạt động phát triển kỹ năng trong gia đình, thì ông sẽ có được một niềm hạnh phúc không hề nhẹ, khi trẻ có thể chạy đến ôm ông, hôn ông và nói lên những câu đầy sự yêu thương mà chưa chắc một đứa con bình thường có thể thốt nên lời.

    Tôi có một đứa cháu VIP ở bên Mỹ, khi bé 11 tuổi, dù chưa có ngôn ngữ nhưng mẹ đã tập cho bé có được  một trong những công việc quan trọng nhất trong ngày, mà trẻ không bao giờ quên, đó là biết xới cơm, canh, thức ăn vào cái cặp lồng để xếp tất cả “yêu thương” của mình vào túi cha, để cha đi làm theo ca từ trưa đến tối có bữa ăn chiều. Một công việc dễ dàng nhưng không hề đơn giản với một đứa trẻ VIP! Chính điều đó là trái ngọt mà người cha có được khi biết quan tâm đến con, để “ có mặt” trong hành trình nuôi dạy con hơn 11 năm dài. Cho đến nay, “ bé” đã là một cậu con trai 20 tuổi dù chưa có nhiều ngôn ngữ – nhưng cả bố mẹ đều chấp nhận và hài lòng về con mình.

    Xin gửi đến các ông bố VIP, một sự kính trọng về những gì quý ngài đã có thể làm cho con, khi không quên đứa con VIP của mình và sẽ cùng đồng hành, đồng trải nghiệm để có những thành công và thất bại trong hành trình dài thăm thẳm mà ông sẽ với người vợ của mình nắm tay con cùng tiến đến tương lai.

    CVTL Lê Khanh

    GĐ Cty GD KidsTime Bình Thạnh

  • Làm Gì Khi con ăn vạ ?

    Làm Gì Khi con ăn vạ ?

    Với câu hỏi trên, nếu hỏi Mr Google – chỉ trong vòng 0,61 giây – bạn có được từ 1.300.000 đến 1.450.000 kết quả, tha hồ chọn cách giải quyết. Có lẽ khi bạn chọn xong, thì con cũng đã hết ăn vạ và đang ngủ gật đâu đó trong nhà. Vì thế ở đây, tớ không dám bắt chước một chuyên gia nổi tiếng với “Giai đoạn cửa sổ vàng” để trả lời câu hỏi này qua 1 cái clip trên Youtube,  bằng cách dẫn các bạn đi vòng vo từ việc cấu tạo hệ thần kinh cho đến sự phát triển não phải não trái, rồi lại lan man giới thiệu từ các cuốn sách điện tử về nuôi dạy con cho đến chai dầu để massage cho trẻ , bằng một thái độ vừa cười vừa nói gần 20 phút qua lối nói chuyện của các chú hề , chỉ để trả lời một câu hỏi đơn giản, nhưng cũng không ra đầu ra đũa dù nó có sẵn trên Google và trong bất kỳ một trang báo nuôi dạy con nào!

    Khi nói đến trẻ em, chúng ta thường chỉ nghĩ đến một đứa trẻ chứ không nghĩ đến, trẻ ấy ở vào độ tuổi nào. Trong khi khả năng giao tiếp và phản ứng của mỗi một lứa tuổi là rất khác nhau. Một đứa trẻ 6 tháng tuổi khóc lóc, thì nguyên nhân và cách thể hiện khác hẳn trẻ 12 tháng. Trẻ 2 tuổi ăn vạ khác với bé lên 3 ! với trẻ 4 – 5 tuổi thì nguyên nhân khiến trẻ giận hờn, gào khóc thậm chí là đấm đá bố mẹ cũng khác hẳn trẻ lên 6 ! Vì thế khi muốn tìm câu trả lời cho câu hỏi : Làm gì khi con ăn vạ , thì không phải là tìm ngay giải pháp , nào là phớt lờ, nào là quan tâm, hay đánh lạc hướng hoặc giải thích, lắng nghe, bình tĩnh, kiên quyết … hay có khi theo các nhà tâm lý học nào đó, thì hãy lấy làm vui mừng, vì con ăn vạ nghĩa là con đang phát triển ! Mà phải biết rằng con mình lúc đó được bao nhiêu tuổi tâm lý và quan trọng hơn là cái lý do tại sao trẻ lại ăn vạ. Ngoài ra, còn 1 yếu tố cũng quan trọng không kém đó là tính cách của trẻ. Một trẻ hướng nội, nhút nhát, thụ động sẽ có cách ăn vạ khác với một trẻ hướng ngoại, năng động và bướng bỉnh …Để từ đó, tùy vào độ tuổi phát triển tâm lý, theo tính cách và tùy vào nguyên nhân đã gây ra “cơn bão của âm thanh và nước mắt” mà bố mẹ có thể đưa ra nhữngbiện pháp thích hợp để tác động.

    Thế nào là 1 biện pháp thích hợp ? Ở đây, nhiều bố mẹ chịu khó lôi hết các chiêu của chuyên gia đã bầy cho  ra để vận dụng theo kiểu thử sai, nhưng hầu như là áp dụng không đúng cách. Để rồi cuối cùng là vẫn nổi điên lên, đập cho con một trận là xong, hoặc chỉ cương quyết độ 1 – 2 tiếng, rồi sau đó là chịu thua, cho cái trẻ đòi cho xong chuyện …nhức đầu lắm rồi ! Dần dà cho đến một thời điểm khi trẻ đã leo lên đầu mình rồi và trở nên “ chuyên gia ăn vạ” lúc đó mới chịu vác tới các “chuyên gia trị liệu” để liệu mà trị cho nó !

    Thông thường, thì khi đang ngâm cứu các kỹ thuật, chiêu trò để dạy trẻ, chúng ta thấy có vẻ dễ dàng vô cùng ( nhất là khi đang ở trong 1 khóa huấn luyện ) – nhưng đến khi mang về vận dụng vào thực tế, thì mới biết là chuyện “ bình tĩnh – phớt lờ hay đánh lạc hướng trẻ” là điều không hề đơn giản  – vì nếu dễ thì các chuyên gia đâu cần mở hết khóa này đến khóa khác, khóa nào cũng đông, chỉ để nói có mỗi một việc là dạy con ? Còn không, nếu vào lúc đó, phụ huynh đủ bình tĩnh để đối diện với cơn bão ăn vạ, và áp dụng được vài chiêu có kết quả , thì có khi lại chuẩn bị thành..chuyên gia để chia sẻ kinh nghiệm trên FB rồi, hay mở khóa huấn luyện “ Tôi dạy con như thế” ngay và luôn!

    Vì vậy, cách tốt nhất là đừng để nó xảy ra ! Đùa à ? trẻ muốn ăn vạ là có thể lăn đùng ra bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu chứ làm sao mà có thể ngăn ngừa ? Dĩ nhiên  là khi đã phải “chịu thua” để tầm sư học đạo, thì thực sự lúc đó trẻ ( dù ở bất cứ độ tuổi nào, mà phổ biết là từ 2 – 4 tuổi ) đã trở thành một chuyên gia ăn vạ rồi !  Chúng ta nên biết rằng, các thói quen  đểu xuất phát từ các hành vi lập đi lập lại. Việc ăn vạ, hay thói quen ăn vạ cũng thế, không có gì từ trên trời rơi xuống mà hành vi đó, thói quen đó thường do chính chúng ta đã “tập huấn” cho trẻ từ khi trẻ còn là một em bé sơ sinh !

    Hãy nhớ lại – khi trẻ còn nằm ngửa, mút tay và khóc ré lên .. không cần biết ất giáp gì, chúng ta sẽ ôm ngay bé vào lòng, ấn núm vú vào miệng … Nếu đúng là trẻ đang đói, thì bé có thể nín để say sưa thưởng thức giòng sữa mẹ… nhưng nếu không đói, mà là do một nguyên nhân khác thì trẻ còn khóc nhiều hơn, trong khi bà mẹ cứ nhất quyết cho con bú bằng được. Cuối cùng thì một là trẻ đành chịu nhưng rất “ức chế” gặm một khối “ căm hờn” trong giòng sữa mẹ , để đến một lúc nào đó “ vùng lên” làm cách miệng! Hai là trẻ vẫn la, và bà mẹ cho bé lên võng lắc cho đến khi nào chóng mặt quá bé đành nín, nhưng không “tâm phục – khẩu phục” chút nào ! Hoặc hai mẹ con “vật lộn” cho đến khi trẻ – hay mẹ…chịu thua! Tiến trình đó cứ thể mà tiếp diễn ngày này qua ngày khác, cho đến khi trẻ hình thành một tư duy là cứ phải giải quyết mọi nhu cầu bằng sự gào khóc mới có kết quả ! Thế là một chuyên gia ăn vạ đã chuẩn bị …hình thành !

    Ngoài việc hình thành thói quen do mẹ không hiểu ý con, thì còn một nguyên nhân dẫn đến ăn vạ là do trẻ có quá nhiều người quan tâm, và mỗi người lại quan tâm một kiểu , bố – mẹ có sự quan tâm khác nhau , ông – bà cũng quan tâm đến trẻ nhưng lại theo một kiểu khác. Nhưng nói chung, kiểu nào cũng có một điểm chung đó là sự chiều chuộng và áp đặt. Đây là 2 nguyên nhân cốt lõi dẫn đến hành vi ăn vạ,hầu như bố mẹ nào cũng biết, nhưng hầu như không ai lại không áp dụng ! Chiều chuộng đã là sai mà mỗi người trong nhà lại chiều một kiểu ! Áp đặt cũng thế ! Vì thể, trẻ sẽ nhanh chóng nhận ra ai là người mà mình có thể “bắt nạt” và ai là người nên “ tránh voi chẳng xấu mặt nào” ! Và sẽ hình thành khả năng “ăn vạ có chọn lọc” .

    Mỗi con người – mỗi đứa trẻ là một cá thể, là một “thế giới” khác nhau – hãy luôn luôn quan sát, lắng nghe con với một sự tỉnh táo, bình tĩnh để biết rõ về “đối phương” – Biết rõ tính cách, năng lực, khả năng phát triển theo độ tuổi của trẻ  để từ đó, hình thành cho trẻ những thói quen tốt và phù hợp một cách tự nhiên – Không phải “xoắn lên” khi con ở trong giai đoạn vàng, để “dồn dập giáo dục “ với một cái lẩu thập cẩm quy tụ nhiều nguyên tắc của các nước trên Thế giới. Hoặc lại quá mải mê làm ăn, buôn bán, học hành để quên mất một công việc quan trọng nhất trên đời của bố và mẹ : Đó là biết CHƠI vỚI CON ! Chúng ta hãy thử bỏ ra một vài giờ trong ngày – sáng trưa, chiều, tối…lúc nào cũng được, miễn là ta rảnh rang và chơi với trẻ một cách nhiệt tình – Một đứa trẻ thích chơi với bố mẹ theo một nhịp điệu và mức độ vừa phải mỗi ngày, một đứa trẻ vui vẻ và thoải mái khi được cùng chơi với bố mẹ. bằng những trò chơi tương tác để hiểu nhau và tôn trọng lẫn nhau,  thì khả năng và thói quen ăn vạ sẽ khó hình thành !

    Đừng ôm ấp, đừng làm thay , đừng chiều chuộng cũng đừng bỏ rơi, đừng nghiêm khắc, đừng lạnh lùng! Khi đối diện với con trẻ, hãy trở nên người bạn vui vẻ của con, khi chăm sóc trẻ, hãy là người bảo mẫu tận tâm và khi dạy dỗ trẻ, hãy là một người thầy kiên quyết. Làm cha mẹ rõ ràng không phải là chuyện đơn giản, nhưng cũng không nhất thiết phải bỏ ra hàng đống tiền cho các chuyên gia vừa móc túi vừa chế giễu mình ! mà cần biết quan tâm, học hỏi ngay từ khi đứa con của mình khi còn bé ,  với những nguyên tắc đơn giản và thực tế . Biết chơi với con là biện pháp tốt nhất để dạy con, bởi vì trẻ học qua chơi và phát triển cũng qua các trò chơi !

    Lê Khanh

    Cty GD KidsTime chi nhánh Bình Thạnh.

  • Chúng ta Có Nên Tin vào Con

    Chúng ta Có Nên Tin vào Con

    Trong những ca tư vấn, ngoài việc tiếp nhận các bé đặc biệt ( tự kỷ, ADHD, chậm khôn , chậm nói ) Thì việc “ gặp gỡ” các bạn “ cá biệt” trong lứa tuổi teen là chuyện thường ngày. Hầu hết đều có “tội danh” tương tự nhau : Lười, kém tập trung, tự cô lập, tiêu cực, dễ nổi nóng, và thường thích dọa bố mẹ về chuyện tự sát hay bỏ nhà đi. Dù độ tuổi khác nhau, có bạn mới 6, 7 tuổi , có bạn  đến 16, 17… Nhưng đa phần nằm trong lứa tuổi ẩm ương từ 10 – 14 và đa phần đều có dính dáng đến 2 yếu tố : Mê chơi game (trên máy tính hay trên điện thoại ) và lười làm việc nhà. Hai yếu tố này thường đã đạt đến mức “ung thư giai đoạn 3 hay 4”  và thường thì bố mẹ đều đã áp dụng “ hết cách” mà không giải quyết được cái vấn nạn này. Khi đó mới chịu đưa con đến nhà tâm lý.

    Thực ra, sự  hết cách của đa phần bố mẹ ở đây chỉ là  tịch thu điện thoại – cài pass trên máy tính, cắt net và la rầy , đánh mắng hay ..mua chuộc !  và dĩ nhiên là không ăn thua nên mới nhờ tới ‘chuyên gia” để “nói cho nó nghe ra” hay có một biện pháp thần kỳ nào đó khiến nó “hết bệnh” ngay và luôn !

    Có một cô bé học lớp 8 – mẹ đưa tới với những tội danh rất nặng nề – lười biếng, không tập trung, không chịu chép bài, học kém ..không chịu làm việc nhà.. ngay cả việc ăn uống cũng không quan tâm, quần áo thay ra vất tứ tung, lại rất sợ bẩn … Cho cô làm thử một số test về tư duy logic và vẽ hình. Qua đó mới thấy là cô có tư duy logic, khả năng suy luận rất tốt, nhưng mối quan hệ với bố mẹ trong gia đình lại không được ổn, rất tự ti về bản thân… Việc phân tích các vấn đề của cô không khó , nhưng để thuyết phục được bà mẹ chịu thay đổi cách suy nghĩ và ứng xử với con mới là vấn đề. Chuyện của con chỉ giải quyết trong 30 phút, nhưng để giúp cho mẹ nhận ra vấn đề nằm ở chỗ nào và phải làm gì để giúp con cải thiện bằng sự thay đổi của chính mình thì hơn 60 phút mà có lẽ là mới chỉ ..tạm chấp nhận.

    Có một bé khác cũng học lớp 8, ông bố hết sức lo lắng vì thấy con “giống như trầm cảm” không biết chơi với bạn trong lớp,lúc nào cũng lo lắng buồn rầu…  rất tự ti về sự kém cỏi trong giao tiếp của mình mặc dù em rất giỏi văn . Chỉ cần lắng nghe, giúp ém thấy được những ưu điểm của mình và góp ý với em về việc xây dựng mục tiêu học tập…  khoảng 30 phút là xong. Nhưng để cho ông bố yên tâm là con mình không trầm cảm, không tâm thần… cũng mất gần 30 phút nữa .

    Một đôi vợ chồng khác lại rất hoang mang vì sao thấy cậu con trai lớn của mình giống …bê đê quá – Trong lớp chỉ thích chơi với con gái, thích đọc sách tình cảm, có những cử chỉ rất ..ẻo lả … Phải giải thích cho bố mẹ yên tâm và chấp nhận về nữ tính và bản chất hướng nội của em . Giúp họ phân biệt giữa nữ tính và khuynh hướng đồng tính luyến ái và chỉ cho thấy các ưu điểm của em để giúp em mạnh dạn, tự tin hơn, bởi vì hình vẽ gia đình của em đã cho thấy sự cảm nhận về giá trị bản thân của em rất thấp .

    Bố mẹ đưa con đến tư vấn, hầu hết chỉ nghĩ rằng, con không thích bộc lộ tâm tư, không muốn giao tiếp với mình, và chỉ có chuyên gia mới có “chuyên môn” để “thuyết phục” và “ trị liệu” cho các con của mình, mà không nghĩ rằng chính cách cư xử, hành vi, lời nói của bố mẹ mới là chìa khóa để mở được “cánh cửa tâm hồn” của các con. Chính thái độ “áp đặt và chiều chuộng” kéo dài từ nhỏ cho đến nay, đã tập cho các con thói quen lệ thuộc và chống đối trong cuộc sống tại gia đình – Chính việc chỉ muốn con tập trung vào việc học, không cần quan tâm đến các công việc” lặt vặt”  trong gia đình đã khiến cho các em xem gia đình như “nhà trọ” mà mình có quyền ăn nghỉ “miễn phí” ! Ngoài ra, áp lực học tập, lúc nào cũng muốn con vào trường chuyên, lớp chọn, lọt vào Top 10 của lớp. Thường đem các gương “ thành tích học tập” của các “siêu nhân” ra để trách móc con em mình không bằng một góc con nhà người ta, đã khiến cho các em không còn những giờ giải trí thoải mái “chơi ra chơi” và rốt cuộc thì các em cũng chẳng có thể “học ra học” nổi. Những giây phút nghỉ ngơi hiếm hoi trong ngày thì chỉ đủ ngồi bấm điện thoại và xem TV…còn bố mẹ thì cắm đầu vào công việc. Đến khi “sực tỉnh” khi nhà trường nhắc nhở, giáo viên cảnh báo thì ..đã muộn.

    Bố mẹ thường thấy con nhà người ta thì hoạt bát, đa ngôn, đa sự, giỏi giang, là học sinh giỏi “ toàn diện” còn con mình thì như một đứa tâm thần hay tự kỷ ! Ngoài giờ đi học “sấp mặt” về nhà thì chỉ biết chúi đầu vào games ! Có thể nói  games và internet là con dao hai lưỡi. Nếu biết cách dùng thì sẽ có những hiêu quả tốt, nếu không thì sẽ có những hậu quả xấu. Thế nhưng, hai thứ đó không phải là thủ phạm làm hư hỏng con, mà chỉ là “phương tiện” để “tiêu cực hóa” đứa trẻ. Còn việc tịch thu điện thoại – cấm sử dụng vi tính, không bao giờ là giải pháp tốt, mà nó chỉ là những biện pháp đổ dầu vào lửa.

    Là bố mẹ, ai cũng thương con, lo cho con nhưng thường chỉ biết chiều chuộng và áp đặt con theo ý muốn của mình, dù cho đó là những ý tốt đi chăng nữa, thì cũng không thể “nhào nặn” con thành một mẫu người mong muốn của mình – vì con là một cá thể độc đáo với những khác biệt mà bố mẹ phải biết chấp nhận và tôn trọng. Điều này có vẻ như trái ngược với quan điểm của người Việt và Á Đông, nơi mà con cái được xem là tài sản của bố mẹ. Nhưng thực tế đã cho thấy, càng quản lý chặt chẽ cái “tài sản của mình” bao nhiêu, thì việc đứa con vuột ra khỏi tầm kiểm soát của mình lại  càng dễ dàng bấy nhiêu.

    Có thể nói việc chăm sóc giáo dục con chưa bao giờ là điều dễ dàng, nhưng cũng không phải là nan giải nếu chúng ta biết đối xử với con một cách tử tế và kiên quyết. Chúng ta dù sống như thế nào, là người có trình độ học vấn cao, giầu có hay chỉ là một người lao động bình thường thì vẫn phải là một tấm gương, không phải về những giá trị đạo đức để rao giảng cho con, mà  là những phẩm chất đơn giản trong cuộc sống đời thường để có thể giúp con tin mình và mình cũng tin vào con. Niềm tin – đó là giá trị tốt nhất để một gia đình ổn định và hạnh phúc.

    Lê Khanh

    Cty GD KidsTime – chi nhánh Bình Thạnh